Τρίτο μάθημα στη Λογοτεχνία Γ΄ Γυμνασίου (Γ1, Γ3)

3ο μάθημα: Επιστρέφοντας στο διήγημα “Ο Παχύς και ο Αδύνατος” / Παράλληλο κείμενο

     Αφού διαβάσαμε και σχολιάσαμε πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του συγγραφέα, αλλά και προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε βασικά στοιχεία περιεχομένου και τεχνικής του διηγήματος “Ο Παχύς και ο Αδύνατος” (βλ. 1ο μάθημα Λογοτεχνίας), ας μείνουμε λίγο περισσότερο στο κεντρικό θέμα του: την αλλοτρίωση* των σχέσεων των ανθρώπων στο πλαίσιο της ιεραρχίας (“ανώτεροι”/ “κατώτεροι”) στη Ρωσία του 19ου αιώνα.

     *Για την έννοια της αλλοτρίωσης: η διαδικασία της αποξένωσης του ανθρώπου από τον ίδιο του τον εαυτό και της ταύτισής του με την υλική πραγματικότητα, καθώς και της απόλυτης εξάρτησής του από αυτή (σύμφωνα με το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής)

Α. Κάποιες ακόμα ερωτήσεις για την προσέγγιση του διηγήματος
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C113/351/2367,9002/

1. Σε ποιο σημείο ξεκινά η απότομη αλλαγή της συμπεριφοράς του Αδύνατου απέναντι στον παλιό του συμμαθητή (να το εντοπίσετε) και γιατί συμβαίνει αυτό; Πώς αποτυπώνεται η αλλαγή της συμπεριφοράς του και η συναισθηματική του κατάσταση;

2. Ποια είναι η γνώμη του Παχύ για αυτήν την αλλαγή στη συμπεριφορά του Αδύνατου; Πώς εκδηλώνει αυτήν τη γνώμη;

3. Τελικά, ποια πράγματα “ενώνουν” και ποια “χωρίζουν” τους δύο παλιούς συμμαθητές;

4. Ποια στοιχεία του χαρακτήρα των δύο ηρώων αποκαλύπτουν τα παρατσούκλια των μαθητικών τους χρόνων, Εφιάλτης (για τον Αδύνατο) και Ηρόστρατος (για τον Παχύ), και πώς ίσως συνδέονται με την επαγγελματική τους εξέλιξη; Για να απαντήσετε, θυμηθείτε όσα είπαμε στο μάθημα ή αναζητήστε πληροφορίες για τα δύο αυτά ιστορικά πρόσωπα (Εφιάλτης, Ηρόστρατος).

Β. Παράλληλο κείμενο
Για να κατανοήσουμε πληρέστερα το περιεχόμενο της αλλοτρίωσης των σχέσεων σε αυτό το πλαίσιο, θα διαβάσουμε δύο αποσπάσματα από ένα σπουδαίο έργο ενός άλλου μεγάλου ρώσου συγγραφέα: πρόκειται για “Το παλτό” του Νικολάι Γκόγκολ. Το “Παλτό”, το οποίο δημοσιεύθηκε το 1842, “μας παρουσιάζει έναν από τους πιο συγκινητικούς χαρακτήρες στη λογοτεχνία: τον Ακάκιο Ακακίεβιτς Τσαρουχόφ, υπάλληλο στη χαμηλότερη κλίμακα της διοίκησης, ο οποίος είναι εξοργισμένος με την κοινωνική αδικία και την εγωιστική αδιαφορία των ισχυρών και πλουσίων και του οποίου το πεπρωμένο είναι να ζει ως ένας «ασήμαντος άνθρωπος»”. [από το οπισθόφυλλο του βιβλίου των εκδόσεων Πατάκη]

1. Διαβάστε το πρώτο απόσπασμα. Σε αυτό γνωρίζουμε το εργασιακό περιβάλλον του κεντρικού ήρωα. α) Πώς θα χαρακτηρίζατε την κατάσταση που βιώνει καθημερινά στη δουλειά του ο Ακάκιος; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με συγκεκριμένα στοιχεία από το κείμενο.

β) Πώς αντιδρά σε αυτή την κατάσταση ο Ακάκιος και ποια είναι η δική σας άποψη για την αντίδρασή του;

1ο απόσπασμα

2. Διαβάστε το δεύτερο απόσπασμα. Σε αυτό γνωρίζουμε ένα πρόσωπο “σημαντικό”, που κατέχει κάποια ανώτερη θέση στη διοίκηση. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που “κατά βάθος ήταν καλός, εγκάρδιος με τους φίλους και εξυπηρετικός”...., ο οποίος όμως... α) Πώς αλλάζει τη συμπεριφορά του απέναντι σε ανθρώπους που βρίσκονται σε κατώτερη (διοικητικά) θέση; β) Ποιες είναι οι συνέπειες αυτής της συμπεριφοράς στο ίδιο το “σημαντικό” πρόσωπο; γ) Νομίζετε ότι η συμπεριφορά αυτού του “σημαντικού” προσώπου έχει περισσσότερες ομοιότητες ή διαφορές με τις αντιδράσεις του Παχύ στο διήγημα του βιβλίου μας; Θυμηθείτε πώς αντιδρά ο Παχύς σε όλη τη διάρκεια της συνάντησης με τον Αδύνατο και δικαιολογήστε την απάντησή σας.

2ο απόσπασμα

Σημείωση: Για τις άγνωστες λέξεις σας να χρησιμοποιήσετε το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής:

http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/