Για
τη Λογοτεχνία της Γ΄ Γυμνασίου
Η
αυριανή ημέρα, 21 Μαρτίου, συνδέεται με
τον εορτασμό πολλών “Παγκόσμιων Ημερών”,
οι οποίες έχουν θεσπιστεί για να μας
θυμίζουν πράγματα -σημαντικά ή και
αυτονόητα- που πολλές φορές ξεχνάμε,
υποβαθμίζουμε ή δεν κατανοούμε. Αύριο,
λοιπόν, εκτός των άλλων, θυμόμαστε και
την ποίηση,
μια τέχνη “που βοηθά την κοινωνία να
βρει και να ισχυροποιήσει την ταυτότητά
της”, σύμφωνα με τη διακήρυξη της UNESCO.
Με
αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης:
1.
Διαβάστε έξι ποιήματα που σας προτείνω
και στρέφουν το ενδιαφέρον μας στις
θεμελιώδεις ανάγκες του ανθρώπου, τις
πανανθρώπινες αξίες και τα ανθρώπινα
δικαιώματα, υπογραμμίζοντας τη σημασία
και τη διεκδίκησή τους (θα τα βρείτε στο
τέλος της ανάρτησης).
2.
Θυμηθείτε:
-
όσα ποιήματα σας άρεσαν περισσότερο
από αυτά που έχουμε διαβάσει από την
αρχή της χρονιάς,
-
τα τελευταία ποιήματα που αναλύσαμε
και την περιήγησή μας στο Αρχείο Καβάφη,
-
ποιήματα που διαβάσατε ξεφυλλίζοντας
τα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ή
άλλα βιβλία,
-
όποιο άλλο ποίημα ίσως έχετε στο μυαλό
σας...
3.
...επιλέξτε τον στίχο/τους στίχους
που αυτήν τη στιγμή σας εκφράζει/σας
εκφράζουν περισσότερο, γράψτε τον
στίχο/τους στίχους σε ένα
χρωματιστό χαρτόνι ή απλό φύλλο χαρτιού
(μαζί με τον ποιητή, τον τίτλο του
ποιήματος και το όνομά σας) και διακοσμήστε/
εικονογραφήστε την επιλογή σας
όπως θέλετε.
Για να καταλάβετε τι εννοούμε, ορίστε κάποια παραδείγματα από το παρελθόν:
Επίσης, μπορείτε να διατυπώσετε σε μία παράγραφο τη γνώμη σας σχετικά με το ποιο από τα έξι ποιήματα παρακάτω θεωρείτε πιο επίκαιρο και γιατί ή ποιο από αυτά σας συγκινεί/σας προκαλεί εντονότερα συναισθήματα και σκέψεις και με ποιον τρόπο.
Ακόμα, όποια/ος θέλει μπορεί να δημιουργήσει το δικό του έργο (ζωγραφιά, κολάζ ...) εμπνευσμένος από τα παρακάτω έξι ή άλλα ποιήματα.
Για να καταλάβετε τι εννοούμε, ορίστε κάποια παραδείγματα από το παρελθόν:
Επίσης, μπορείτε να διατυπώσετε σε μία παράγραφο τη γνώμη σας σχετικά με το ποιο από τα έξι ποιήματα παρακάτω θεωρείτε πιο επίκαιρο και γιατί ή ποιο από αυτά σας συγκινεί/σας προκαλεί εντονότερα συναισθήματα και σκέψεις και με ποιον τρόπο.
Ακόμα, όποια/ος θέλει μπορεί να δημιουργήσει το δικό του έργο (ζωγραφιά, κολάζ ...) εμπνευσμένος από τα παρακάτω έξι ή άλλα ποιήματα.
Περιμένω τις εργασίες-φωτογραφίες στα γνωστά mail (ktsiorou@gmail.com, dtsiorou@yahoo.gr) ή στο messenger.
Τα ποιήματα
α.
Berthold Brecht, “Άκουσα
πως τίποτα δε θέλετε να μάθετε”
(μτφρ. Ν. Βαλαβάνη)
Άκουσα
πως τίποτα δε θέλετε να μάθετε.
Απ’ αυτό βγάζω το συμπέρασμα πως είσαστε εκατομμυριούχοι.
Το μέλλον σας είναι σιγουρεμένο – το βλέπετε
μπροστά σας σ’ άπλετο φως. Φροντίσαν
οι γονείς σας για να μη σκοντάψουνε τα πόδια σας
σε πέτρα. Γι’ αυτό τίποτα δε χρειάζεται
να μάθεις. Έτσι όπως είσαι
εσύ μπορείς να μείνεις.
Απ’ αυτό βγάζω το συμπέρασμα πως είσαστε εκατομμυριούχοι.
Το μέλλον σας είναι σιγουρεμένο – το βλέπετε
μπροστά σας σ’ άπλετο φως. Φροντίσαν
οι γονείς σας για να μη σκοντάψουνε τα πόδια σας
σε πέτρα. Γι’ αυτό τίποτα δε χρειάζεται
να μάθεις. Έτσι όπως είσαι
εσύ μπορείς να μείνεις.
Κι
έτσι κι υπάρχουνε ακόμα δυσκολίες, μιας
κι οι καιροί
όπως έχω ακούσει είναι ανασφαλείς,
τους ηγέτες σου έχεις, που σου λένε ακριβώς
τι έχεις να κάνεις για να πας καλά.
Έχουνε μαθητεύσει πλάι σε κείνους
που ξέρουν τις αλήθειες
που ισχύουνε για όλους τους καιρούς
μα και τις συνταγές που πάντα βοηθάνε.
όπως έχω ακούσει είναι ανασφαλείς,
τους ηγέτες σου έχεις, που σου λένε ακριβώς
τι έχεις να κάνεις για να πας καλά.
Έχουνε μαθητεύσει πλάι σε κείνους
που ξέρουν τις αλήθειες
που ισχύουνε για όλους τους καιρούς
μα και τις συνταγές που πάντα βοηθάνε.
Μιας
και για σένα γίνονται τόσο πολλά,
δε χρειάζεται ούτε δαχτυλάκι να κουνήσεις.
Βέβαια, αν τα πράματα ήταν διαφορετικά
Η μάθηση θα ‘τανε υποχρέωσή σου.
δε χρειάζεται ούτε δαχτυλάκι να κουνήσεις.
Βέβαια, αν τα πράματα ήταν διαφορετικά
Η μάθηση θα ‘τανε υποχρέωσή σου.
β.
Nazim Hikmet, “Για
τη ζωή” (μτφρ. Άρης Δικταίος)
Η
ζωή δεν είναι παίξε γέλασε
Πρέπει
να τήνε πάρεις σοβαρά
Τόσο
μα τόσο σοβαρά
Που
έτσι, να πούμε, ακουμπισμένος σ’ έναν
τοίχο
Με
τα χέρια σου δεμένα
Ή
μέσα στ’ αργαστήρι
Με
λευκή μπλούζα και μαύρα ματογυάλια
Θε
να πεθάνεις, για να ζήσουνε οι άνθρωποι,
Οι
άνθρωποι που ποτέ δε θα `χεις δει το
πρόσωπό τους
Και
θα πεθάνεις ξέροντας καλά
Πως
τίποτα πιο ωραίο, πως τίποτα πιο αληθινό
απ’ τη ζωή δεν είναι
απ’ τη ζωή δεν είναι
γ.
Μίλτος Σαχτούρης, “Το ψωμί”
Ένα
τεράστιο καρβέλι, μια πελώρια φραντζόλα
ζεστό
ψωμί, είχε πέσει στο δρόμο από τον ουρανό,
ένα παιδί με πράσινο κοντό βρακάκι και με μαχαίρι
έκοβε και μοίραζε στον κόσμο γύρω,
όμως και μια μικρή, ένας μικρός άσπρος άγγελος, κι αυτή
μ' ένα μαχαίρι έκοβε και μοίραζε
κομμάτια γνήσιο ο υ ρ α ν ό
κι όλοι τώρα τρέχαν σ' αυτή, λίγοι πηγαίναν στο ψωμί,
όλοι τρέχανε στον μικρόν άγγελο που μοίραζε ο υ ρ α ν ό!
Ας μην το κρύβουμε
διψάμε για ουρανό!
ψωμί, είχε πέσει στο δρόμο από τον ουρανό,
ένα παιδί με πράσινο κοντό βρακάκι και με μαχαίρι
έκοβε και μοίραζε στον κόσμο γύρω,
όμως και μια μικρή, ένας μικρός άσπρος άγγελος, κι αυτή
μ' ένα μαχαίρι έκοβε και μοίραζε
κομμάτια γνήσιο ο υ ρ α ν ό
κι όλοι τώρα τρέχαν σ' αυτή, λίγοι πηγαίναν στο ψωμί,
όλοι τρέχανε στον μικρόν άγγελο που μοίραζε ο υ ρ α ν ό!
Ας μην το κρύβουμε
διψάμε για ουρανό!
δ. Maya Angelou, “Φυλακισμένο Πουλί” (μτφρ. Χριστίνα Λιναρδάκη)
Το
ελεύθερο πουλί κάνει άλμα
στην πλάτη του ανέμου
και αιωρείται κατεβαίνοντας
μέχρι την άκρη του ρεύματος
βουτά τα φτερά του
στις πορτοκαλιές ηλιαχτίδες
και τολμά να διεκδικήσει τον ουρανό
στην πλάτη του ανέμου
και αιωρείται κατεβαίνοντας
μέχρι την άκρη του ρεύματος
βουτά τα φτερά του
στις πορτοκαλιές ηλιαχτίδες
και τολμά να διεκδικήσει τον ουρανό
Μα
ένα πουλί που πηγαινοέρχεται
μες στο στενό κλουβί του
σπάνια μπορεί να δει πέρα
από τα κάγκελα της οργής
τα φτερά του είναι ψαλιδισμένα και
τα πόδια του δεμένα
έτσι ανοίγει το στόμα του και τραγουδά
μες στο στενό κλουβί του
σπάνια μπορεί να δει πέρα
από τα κάγκελα της οργής
τα φτερά του είναι ψαλιδισμένα και
τα πόδια του δεμένα
έτσι ανοίγει το στόμα του και τραγουδά
Το
φυλακισμένο πουλί τραγουδά
με έναν φοβισμένο σκοπό
για πράγματα άγνωστα
μα επιθυμητά από καιρό
και η μελωδία του ακούγεται
στο μακρινό βουνό
γιατί το φυλακισμένο πουλί
τραγουδά την ελευθερία
με έναν φοβισμένο σκοπό
για πράγματα άγνωστα
μα επιθυμητά από καιρό
και η μελωδία του ακούγεται
στο μακρινό βουνό
γιατί το φυλακισμένο πουλί
τραγουδά την ελευθερία
Το
ελεύθερο πουλί στοχάζεται άλλο ένα
αεράκι
τους αληγείς ανέμους να περνούν απαλά μέσα από δέντρα που στενάζουν
τα παχιά σκουλήκια να το περιμένουν σε ένα λιβάδι καθώς χαράζει
και αποκαλεί τον ουρανό δικό του.
τους αληγείς ανέμους να περνούν απαλά μέσα από δέντρα που στενάζουν
τα παχιά σκουλήκια να το περιμένουν σε ένα λιβάδι καθώς χαράζει
και αποκαλεί τον ουρανό δικό του.
Μα
ένα φυλακισμένο πουλί στέκει πάνω από
τον τάφο των ονείρων
Η σκιά του ουρλιάζει πάνω στου εφιάλτη την κραυγή
τα φτερά του είναι ψαλιδισμένα και
τα πόδια του δεμένα
έτσι ανοίγει το στόμα του και τραγουδά
Η σκιά του ουρλιάζει πάνω στου εφιάλτη την κραυγή
τα φτερά του είναι ψαλιδισμένα και
τα πόδια του δεμένα
έτσι ανοίγει το στόμα του και τραγουδά
Το
φυλακισμένο πουλί τραγουδά
με έναν φοβισμένο σκοπό
για πράγματα άγνωστα
μα επιθυμητά από καιρό
και η μελωδία του ακούγεται
στο μακρινό βουνό
γιατί το φυλακισμένο πουλί
τραγουδά την ελευθερία.
με έναν φοβισμένο σκοπό
για πράγματα άγνωστα
μα επιθυμητά από καιρό
και η μελωδία του ακούγεται
στο μακρινό βουνό
γιατί το φυλακισμένο πουλί
τραγουδά την ελευθερία.
[Η
Maya Angelou (πραγματικό όνομα:
Marguerite Annie Johnson, 4 Απριλίου 1928 -28 Μαΐου
2014) ήταν αμερικανίδα ποιήτρια, πεζογράφος,
ακτιβίστρια και καθηγήτρια πανεπιστημίου.
Η Αγγέλου, η οποία ανέδειξε την εμπειρία
του να είναι κανείς αφρικανικής καταγωγής
στις ΗΠΑ, θεωρείται από τις πιο σπουδαίες
αμερικανίδες ποιήτριες και συγγραφείς.
Το όνομά της, Μάγια, ήταν αυτό με το οποίο
την αποκαλούσε ο αδελφός της, όταν ήταν
πολύ μικρός. Το επώνυμό της, Αγγέλου,
προήλθε από τον ελληνικής καταγωγής
σύζυγό της και εκείνη αποφάσισε να το
κρατήσει μετά τον χωρισμό τους το 1954.]
Δεν πεινάω, δεν πονάω, δε βρωμάω
ίσως κάπου βαθιά να υποφέρω και να μην το ξέρω
κάνω πως γελάω
δεν επιθυμώ το αδύνατο
ούτε το δυνατό
τα απαγορευμένα για μένα σώματα
δε μου χορταίνουν τη ματιά.
ίσως κάπου βαθιά να υποφέρω και να μην το ξέρω
κάνω πως γελάω
δεν επιθυμώ το αδύνατο
ούτε το δυνατό
τα απαγορευμένα για μένα σώματα
δε μου χορταίνουν τη ματιά.
Τον ουρανό καμιά φορά
κοιτάω με λαχτάρα
την ώρα που ο ήλιος σβήνει τη λάμψη του
κι ο γαλανός εραστής παραδίνεται
στη γοητεία της νύχτας.
κοιτάω με λαχτάρα
την ώρα που ο ήλιος σβήνει τη λάμψη του
κι ο γαλανός εραστής παραδίνεται
στη γοητεία της νύχτας.
Η μόνη μου συμμετοχή
στο στροβίλισμα του κόσμου
είναι η ανάσα μου που βγαίνει σταθερή.
στο στροβίλισμα του κόσμου
είναι η ανάσα μου που βγαίνει σταθερή.
Αλλά νιώθω και μια άλλη
παράξενη συμμετοχή∙
αγωνία με πιάνει ξαφνικά
για τον ανθρώπινο πόνο.
παράξενη συμμετοχή∙
αγωνία με πιάνει ξαφνικά
για τον ανθρώπινο πόνο.
Απλώνεται πάνω στη γη
σαν τελετουργικό τραπεζομάντιλο
που μουσκεμένο στο αίμα
σκεπάζει μύθους και θεούς
αιώνια αναγεννιέται
και με τη ζωή ταυτίζεται.
σαν τελετουργικό τραπεζομάντιλο
που μουσκεμένο στο αίμα
σκεπάζει μύθους και θεούς
αιώνια αναγεννιέται
και με τη ζωή ταυτίζεται.
Ναι, τώρα θέλω να κλάψω
αλλά στέρεψε ως και των δακρύων μου η πηγή.
αλλά στέρεψε ως και των δακρύων μου η πηγή.
... και επειδή αύριο είναι και Παγκόσμια Ημέρα κατά του
Ρατσισμού...
στ. Ουαρσάν
Σάιρ, “Κανένας δεν
αφήνει την πατρίδα του”
Κανένας
δεν αφήνει την πατρίδα του,
εκτός
αν πατρίδα είναι το στόμα ενός καρχαρία
τρέχεις
προς τα σύνορα μόνο όταν βλέπεις
ολόκληρη
την πόλη να τρέχει κι εκείνη
οι
γείτονές σου τρέχουν πιο γρήγορα από
σένα
με
την ανάσα ματωμένη στο λαιμό τους
το
αγόρι που ήταν συμμαθητής σου
που
σε φιλούσε μεθυστικά πίσω από το παλιό
εργοστάσιο τσίγκου
κρατά
ένα όπλο μεγαλύτερο από το σώμα του
αφήνεις
την πατρίδα
μόνο
όταν η πατρίδα δε σε αφήνει να μείνεις
Κανένας
δεν αφήνει την πατρίδα εκτός αν η πατρίδα
σε κυνηγά
φωτιά
κάτω απ΄ τα πόδια σου
ζεστό
αίμα στην κοιλιά σου
δεν
είναι κάτι που φαντάστηκες ποτέ ότι θα
έκανες
μέχρι
που η λεπίδα χαράζει απειλές στο λαιμό
σου
και
ακόμα και τότε ψέλνεις τον εθνικό ύμνο
ανάμεσα
στα δόντια σου
και
σκίζεις το διαβατήριό σου σε τουαλέτες
αεροδρομίων
κλαίγοντας
καθώς κάθε μπουκιά χαρτιού
δηλώνει
ξεκάθαρα ότι δεν πρόκειται να γυρίσεις
πρέπει
να καταλάβεις
ότι
κανένας δε βάζει τα παιδιά του σε μια
βάρκα
εκτός
αν το νερό είναι πιο ασφαλές από την
ξηρά
κανένας
δεν καίει τις παλάμες του
κάτω
από τρένα, ανάμεσα από βαγόνια
κανένας
δεν περνά μέρες και νύχτες στο στομάχι
ενός φορτηγού
τρώγοντας
εφημερίδες
εκτός
αν τα χιλιόμετρα που ταξιδεύει
σημαίνουν
κάτι παραπάνω από ένα ταξίδι.
Κανένας
δε σέρνεται κάτω από φράχτες
κανένας
δε θέλει να τον δέρνουν
να
τον λυπούνται
κανένας
δε διαλέγει τα στρατόπεδα προσφύγων
ή
τον πλήρη σωματικό έλεγχο σε σημεία
όπου
το σώμα σου πονούσε
ή
τη φυλακή,
επειδή
η φυλακή είναι ασφαλέστερη
από
μια πόλη που φλέγεται
και
ένας δεσμοφύλακας το βράδυ
είναι
προτιμότερα από ένα φορτηγό
γεμάτο
άντρες που μοιάζουν με τον πατέρα σου
κανένας
δε θα το μπορούσε
κανένας
δε θα το άντεχε
κανένα
δέρμα δε θα ήταν αρκετά σκληρό
για
να ακούσει τα:
γυρίστε
στην πατρίδα σας μαύροι
πρόσφυγες
βρωμομετανάστες
ζητιάνοι
ασύλου
που
ρουφάτε τη χώρα μας
αράπηδες
με τα χέρια απλωμένα
μυρίζετε
περίεργα
απολίτιστοι
κάνατε
λίμπα τη χώρα σας και τώρα θέλετε
να
κάνετε και τη δική μας
πώς
δε δίνουμε σημασία
στα
λόγια
στα
άγρια βλέμματα
ίσως
επειδή τα χτυπήματα είναι πιο απαλά
από
το ξερίζωμα ενός χεριού ή ποδιού
ή
οι προσβολές είναι πιο εύκολο
να
καταπιείς
από
τα χαλίκια
από
τα κόκαλα
από
το κομματιασμένο κορμάκι του παιδιού
σου
Θέλω
να γυρίσω στην πατρίδα
αλλά
η πατρίδα είναι το στόμα ενός καρχαρία
πατρίδα
είναι η κάνη ενός όπλου
και
κανένας δε θα άφηνε την πατρίδα
εκτός
αν η πατρίδα σε κυνηγούσε μέχρι τις
ακτές
εκτός
αν η πατρίδα σού έλεγε να τρέξεις πιο
γρήγορα
να
αφήσεις πίσω τα ρούχα σου
να
συρθείς στην έρημο
να
κολυμπήσεις ωκεανούς
να
πνιγείς
να
σωθείς
να
πεινάσεις
να
εκλιπαρήσεις
να
ξεχάσεις την υπερηφάνεια
η
επιβίωσή σου είναι πιο σημαντική
Κανένας
δεν αφήνει την πατρίδα εκτός αν η πατρίδα
είναι
μια
ιδρωμένη φωνή στο αυτί
σου
που
λέει
φύγε
τρέξε μακριά μου τώρα
δεν
ξέρω τι έχω γίνει
αλλά
ξέρω ότι οπουδήποτε αλλού
θα
είσαι πιο ασφαλής απ΄ ό,τι εδώ
[Η
Ουαρσάν
Σάιρ
γεννήθηκε το
1988 στην
Κένυα από
σομαλούς γονείς και
μεγάλωσε στην Αγγλία. Έχει
τιμηθεί με διάφορα βραβεία, μεταξύ αυτών
το Βραβείο Αφρικανικής Ποίησης από το
Πανεπιστήμιο Brunel (2013).]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου