Μάθημα στις 12/5
Ανακεφαλαίωση προηγούμενου μαθήματος:
- παρακολούθηση σκηνής από τις “Τρωάδες” - σχολιασμός αντιπολεμικής ατμόσφαιρας
- εισαγωγή στο Α΄ Στάσιμο (στίχοι 1220-1285)
- εντοπισμός των θεματικών κέντρων στο Α΄ Στάσιμο: α) ματαιότητα του πολέμου, β) ανεξερεύνητη βούληση των θεών
Θυμόμαστε και συμπληρώνουμε
Τι είναι το Στάσιμο; (ανήκει στα κατά ποσόν μέρη της τραγωδίας)
- Λυρικό μέρος, το τραγουδά ο χορός, αφού έχει πάρει τη θέση του στην ορχήστρα.
- Σε διαφορετικό μέτρο από τα διαλογικά μέρη.
- Αποτελείται από στροφές και αντιστροφές (δομή στηριγμένη στο σχήμα «στροφή – αντιστροφή»)
- Μέλος (μουσική-τραγούδι), όρχηση (χορευτικές κινήσεις), στοιχεία που δεν μπορούν να εντοπιστούν στο κείμενο
- Όχι αφηγηματικότητα-πλοκή
- Έκφραση συναισθημάτων
Πλούσια εκφραστικά μέσα (π.χ. επίκληση στην αηδόνα, επίθετα, συγκινησιακά φορτισμένα ρήματα, υπερβατό, εικόνες ...)
Α΄ στροφή
- Γιατί ο Χορός απευθύνεται στο αηδόνι; (αιτία και σκοπός)
- Ποιες συμφορές θρηνούν οι γυναίκες του Χορού;
- Ποια ήταν η αιτία αυτών των συμφορών;
Α΄ αντιστροφή
- Ποιες συμφορές των Αχαιών αναφέρονται ως τον στίχο 1242; Γιατί έχει ιδιαίτερη σημασία αυτή η αναφορά;
- Ποιος είναι “αυτός” στον στίχο 1143 και πώς συνδέεται με τις συμφορές των Αχαιών;
- Ποιες δυσκολίες του Μενέλαου αναφέρονται στους στίχους 1248-1251;
- Ποιο είναι το νόημα των στίχων 1251-1253; Ποιο στοιχείο τονίζεται για άλλη μια φορά;
στίχος 1236: σχολιασμός
Α΄ στροφή – Α΄ αντιστροφή: αρπαγή της Ελένης από τον Πάρη, το είδωλό της προκάλεσε τον Τρωικό πόλεμο, ο πόλεμος γέννησε συμφορές σε Έλληνες, Τρώες και σε πρόσωπα του στενού οικογενειακού τους περιβάλλοντος.
Η Α΄ στροφή έχει θρηνητικό χαρακτήρα. (Η αναφορά στο πουλί αηδόνα δεν είναι τυχαία, καθώς αποτελεί σύμβολο πένθους και θρήνου). Η Α΄ αντιστροφή αποτελεί συμπλήρωμα της στροφής.
Β΄ στροφή
- Ποιες απορίες και σκέψεις διατυπώνει ο Χορός για τους θεούς και τον ρόλο τους;
- Ποια σχέση έχει η αναφορά στην Ελένη, στην καταγωγή και στη μοίρα της με τα υπόλοιπα που αναφέρονται στη Β΄ στροφή;
- “στων θεών μόνο τα λόγια βρήκα την αλήθεια”: πώς συμβιβάζονται αυτά τα λόγια με όσα έχουν προηγηθεί; Μπορούμε να το εξηγήσουμε;
Β΄ αντιστροφή
- Ποιους θεωρεί άμυαλους ο Χορός;
- Πώς αποδεικνύει ο Χορός ότι ο πόλεμος είναι παράλογος;
- Ποια είναι η αντιπρόταση του Χορού στον πόλεμο;
Στη Β΄στροφή ο Χορός μιλά για το θείο γενικά, αλλά στη συνέχεια εξειδικεύει και μιλάγια τη θεϊκή βούληση, που είναι απρόβλεπτη, αυθαίρετη και ασταθής. Ο Χορός τονίζει την απροσδιόριστη επέμβαση των θεών στα ανθρώπινα πράγματα, την αβεβαιότητα και τη σύγχυση που επικρατεί στην ανθρώπινη κατάσταση.
Στη Β΄αντιστροφή ο Χορός καταδικάζει τον παραλογισμό του πολέμου και αντιπροτείνει τη διευθέτηση των διαφορών με τη δύναμη του λόγου: διάλογος, διαπραγματεύσεις, ειρηνική επίλυση διαφορών.
Ρόλος-λειτουργία του Α΄ Στασίμου
- δεν υπάρχουν υποκριτές, ούτε διάλογος και εξέλιξη της δράσης/ καμία ανατροπή
- έχει νοηματική συνάφεια με την τραγωδία μας: φύση και ρόλος των θεών, πόλεμος, δόλος, σύγκρουση είναι και φαίνεσθαι (πού;)
- προβάλλεται η άποψη του Χορού
- διαμορφώνεται θρηνητικό κλίμα
- αποτελεί στοιχείο επιβράδυνσης: ποιους πρακτικούς σκοπούς εξυπηρετεί; ποια επίδραση έχει στους θεατές ή το χρειάζονται οι θεατές;/γιατί;
- εκφράζονται οι απόψεις του Ευριπίδη (από σκηνής φιλόσοφος)/ υπογραμμίζονται βαθύτερα νοήματα
Η άποψη του Χορού αντανακλά τη φιλειρηνική διάθεση και νοοτροπία του Ευριπίδη.
Σύνδεση με τα ιστορικά γεγονότα του 412 π.Χ. + σ. 91
Σύνδεση με τον Αγγελιαφόρο στο Β΄ Επεισόδιο
Επίσης:
Ο ρόλος των θεών: Το θέμα έχει συζητηθεί και στο Β΄ Επεισόδιο. Η επέμβαση του θείου είναι απρόβλεπτη και συμβαίνει εκεί όπου δεν υπήρχε αμφιβολία ότι ο άνθρωπος είναι απόλυτα ασφαλής, όπως στην περίπτωση της Ελένης, η οποία ως κόρη του Δία θα έλεγε κανείς ότι δεν θα δυστυχούσε, και όμως θεωρήθηκε άπιστη, άδικη, άθεη. Οι περισσότεροι μελετητές τονίζουν ότι οι στίχοι αυτοί δείχνουν την αμφιβολία του Ευριπίδη, αν όχι τόσο για την ύπαρξη των θεών, όσο για το αλάθητο των ενεργειών τους.
Το θέμα του πολέμου: Η Β΄ αντιστροφή είναι μια έντονη αντιπολεμική κραυγή του Ευριπίδη, ο ποιητής ακολουθεί την άποψη πως οι ίδιοι οι άνθρωποι έχουν την άμεση ευθύνη για τις πολεμικές συγκρούσεις και τις συμφορές που απορρέουν απ’ αυτές. Οι στίχοι αυτοί αναφέρονται στα πρόσφατα συγκλονιστικά γεγονότα στη Σικελία, για τα οποία ο ποιητής θεωρούσε υπεύθυνους τους οπαδούς της φιλοπόλεμης μερίδας, η οποία είχε ενθαρρύνει τους μάντεις στις χρησμολογίες τους για ευνοϊκή έκβαση της εκστρατείας.
Μαθήματα και εργασίες εβδομάδας 18-22/5
α. Έγινε ανακεφαλαίωση της 4ης και της 5ης σκηνής του Β΄ Επεισοδίου και επιλύθηκαν απορίες.
Η ανάλυση συνδέθηκε με το 2ο, 3ο και 4ο διαδικτυακό μάθημα.
β. Θυμηθήκαμε επίσης το Α΄ Στάσιμο και επιμείναμε στη σύνδεση με την ιστορική πραγματικότητα της περιόδου κατά την οποία διδάχθηκε η τραγωδία "Ελένη" (412 π.Χ.).
Η ανάλυση συνδέθηκε με το 5ο διαδικτυακό μάθημα.
γ.
Προτεινόμενη εργασία από την 5η σκηνή του Β΄ Επεισοδίου:
Διαβάσαμε και αναλύσαμε τα παράλληλα κείμενα (σ. 81) σχετικά με το ψέμα και τον δόλο. Ξαναδιαβάστε τα προσεκτικά και εξηγήστε:
α) Ποια είναι η άποψη της Ιφιγένειας για το ψέμα και γιατί; (α΄ απόσπασμα)
β) Με ποιες προϋποθέσεις δικαιολογείται το ψέμα; (β΄ απόσπασμα)
γ) Ποια από τις δύο τοποθετήσεις βρίσκεται πιο κοντά σε αυτή της 5ης σκηνής που αναλύσαμε; Γιατί; (αξιοποιήστε και τις σχετικές σημειώσεις)
Προτεινόμενη εργασία για το Α΄ Στάσιμο:
Πώς θα αισθάνονταν οι Αθηναίοι του 412 π.Χ. ακούγοντας τον Ευριπίδη (μέσω του Χορού) να διατυπώνει με τόση σαφήνεια το αντιπολεμικό του μήνυμα και να προβάλλει τη φιλειρηνική του διάθεση; Να συνδέσετε την απάντησή σας με τα ιστορικά γεγονότα της εποχής.
Στη συνέχεια:
Διαβάσαμε τους στίχους 1286-1350 του Γ΄ Επεισοδίου και σχολιάσαμε το περιεχόμενό τους. Θα ολοκληρώσουμε την ανάλυση την επόμενη φορά.
Μπορούμε να σκούσουμε το Γ΄ Επεισόδιο από την παράσταση του Εθνικού Θεάτρου (1977) εδώ:
Μαθήματα και εργασίες εβδομάδας 25-29/5
Συνεχίσαμε την προσέγγιση του Γ΄ Επεισοδίου: ολοκλήρωση 1ης σκηνής – ανάλυση 2ης σκηνής,
δίνοντας έμφαση:
- στα συναισθήματα και στο ήθος των προσώπων,
- στους διάφορους σκηνικούς δείκτες,
- στα μέσα που επιστρατεύει η Ελένη, προκειμένου να εξασφαλίσει την ευνοϊκή στάση του Θεοκλύμενου,
- στη συμμετοχή του Μενέλαου στην εφαρμογή του δόλου,
- στις πληροφορίες για έθιμα ταφής,
αλλά κυρίως
- στην τραγική ειρωνεία και στους δίσημους λόγους, στοιχεία που κυριαρχούν στο Γ΄ Επεισόδιο.
Ειδικά για τους δίσημους λόγους, θυμηθείτε: ερμηνεύονται διαφορετικά από αυτούς που γνωρίζουν την αλήθεια (Ελένη, Μενέλαος) και διαφορετικά από όποιον αγνοεί την αλήθεια (Θεοκλύμενος).
Εργασία: Σύμφωνα με όσα αναλύσαμε: α) παρουσιάστε τρία παραδείγματα χαρακτηριστικών δίσημων λόγων από τον στίχο 1411 ως το τέλος του Γ΄ Επεισοδίου και εξηγήστε τις πιθανές ερμηνείες των λόγων σε κάθε περίπτωση, β) γράψτε τα συμπεράσματά σας για τη λειτουργία/τον ρόλο των δίσημων λόγων γενικά στο Γ΄ Επεισόδιο (σκεφτείτε: τι προσφέρουν στο έργο, τι υπογραμμίζουν/ αποκαλύπτουν, πώς επηρεάζουν τον θεατή...).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου