Σάββατο 28 Μαρτίου 2020

Τρίτο μάθημα στη Λογοτεχνία Γ΄ Γυμνασίου (Γ1, Γ3)

3ο μάθημα: Επιστρέφοντας στο διήγημα “Ο Παχύς και ο Αδύνατος” / Παράλληλο κείμενο
     Αφού διαβάσαμε και σχολιάσαμε πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του συγγραφέα, αλλά και προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε βασικά στοιχεία περιεχομένου και τεχνικής του διηγήματος “Ο Παχύς και ο Αδύνατος” (βλ. 1ο μάθημα Λογοτεχνίας), ας μείνουμε λίγο περισσότερο στο κεντρικό θέμα του: την αλλοτρίωση* των σχέσεων των ανθρώπων στο πλαίσιο της ιεραρχίας (“ανώτεροι”/ “κατώτεροι”) στη Ρωσία του 19ου αιώνα.
     *Για την έννοια της αλλοτρίωσης: η διαδικασία της αποξένωσης του ανθρώπου από τον ίδιο του τον εαυτό και της ταύτισής του με την υλική πραγματικότητα, καθώς και της απόλυτης εξάρτησής του από αυτή (σύμφωνα με το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής)

Α. Κάποιες ακόμα ερωτήσεις για την προσέγγιση του διηγήματος
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C113/351/2367,9002/
1. Σε ποιο σημείο ξεκινά η απότομη αλλαγή της συμπεριφοράς του Αδύνατου απέναντι στον παλιό του συμμαθητή (να το εντοπίσετε) και γιατί συμβαίνει αυτό; Πώς αποτυπώνεται η αλλαγή της συμπεριφοράς του και η συναισθηματική του κατάσταση;
2. Ποια είναι η γνώμη του Παχύ για αυτήν την αλλαγή στη συμπεριφορά του Αδύνατου; Πώς εκδηλώνει αυτήν τη γνώμη;
3. Τελικά, ποια πράγματα “ενώνουν” και ποια “χωρίζουν” τους δύο παλιούς συμμαθητές;
4. Ποια στοιχεία του χαρακτήρα των δύο ηρώων αποκαλύπτουν τα παρατσούκλια των μαθητικών τους χρόνων, Εφιάλτης (για τον Αδύνατο) και Ηρόστρατος (για τον Παχύ), και πώς ίσως συνδέονται με την επαγγελματική τους εξέλιξη; Για να απαντήσετε, θυμηθείτε όσα είπαμε στο μάθημα ή αναζητήστε πληροφορίες για τα δύο αυτά ιστορικά πρόσωπα (Εφιάλτης, Ηρόστρατος).

Β. Παράλληλο κείμενο
Για να κατανοήσουμε πληρέστερα το περιεχόμενο της αλλοτρίωσης των σχέσεων σε αυτό το πλαίσιο, θα διαβάσουμε δύο αποσπάσματα από ένα σπουδαίο έργο ενός άλλου μεγάλου ρώσου συγγραφέα: πρόκειται για “Το παλτό” του Νικολάι Γκόγκολ. Το “Παλτό”, το οποίο δημοσιεύθηκε το 1842, “μας παρουσιάζει έναν από τους πιο συγκινητικούς χαρακτήρες στη λογοτεχνία: τον Ακάκιο Ακακίεβιτς Τσαρουχόφ, υπάλληλο στη χαμηλότερη κλίμακα της διοίκησης, ο οποίος είναι εξοργισμένος με την κοινωνική αδικία και την εγωιστική αδιαφορία των ισχυρών και πλουσίων και του οποίου το πεπρωμένο είναι να ζει ως ένας «ασήμαντος άνθρωπος»”. [από το οπισθόφυλλο του βιβλίου των εκδόσεων Πατάκη]

1. Διαβάστε το πρώτο απόσπασμα. Σε αυτό γνωρίζουμε το εργασιακό περιβάλλον του κεντρικού ήρωα. α) Πώς θα χαρακτηρίζατε την κατάσταση που βιώνει καθημερινά στη δουλειά του ο Ακάκιος; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με συγκεκριμένα στοιχεία από το κείμενο.
β) Πώς αντιδρά σε αυτή την κατάσταση ο Ακάκιος και ποια είναι η δική σας άποψη για την αντίδρασή του;
1ο απόσπασμα
2. Διαβάστε το δεύτερο απόσπασμα. Σε αυτό γνωρίζουμε ένα πρόσωπο “σημαντικό”, που κατέχει κάποια ανώτερη θέση στη διοίκηση. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που “κατά βάθος ήταν καλός, εγκάρδιος με τους φίλους και εξυπηρετικός”...., ο οποίος όμως... α) Πώς αλλάζει τη συμπεριφορά του απέναντι σε ανθρώπους που βρίσκονται σε κατώτερη (διοικητικά) θέση; β) Ποιες είναι οι συνέπειες αυτής της συμπεριφοράς στο ίδιο το “σημαντικό” πρόσωπο; γ) Νομίζετε ότι η συμπεριφορά αυτού του “σημαντικού” προσώπου έχει περισσσότερες ομοιότητες ή διαφορές με τις αντιδράσεις του Παχύ στο διήγημα του βιβλίου μας; Θυμηθείτε πώς αντιδρά ο Παχύς σε όλη τη διάρκεια της συνάντησης με τον Αδύνατο και δικαιολογήστε την απάντησή σας.
2ο απόσπασμα

Σημείωση: Για τις άγνωστες λέξεις σας να χρησιμοποιήσετε το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής:














Αναρτήθηκε από στις Δεν υπάρχουν σχόλια:

Παρασκευή 27 Μαρτίου 2020

Δεύτερο μάθημα στην "Ελένη" του Ευριπίδη, 4η σκηνή Β΄ Επεισοδίου (Γ3)


Επιστρέφοντας στο Β΄ Επεισόδιο της “Ελένης” του Ευριπίδη
     Ύστερα από την εργασία μας σχετικά με τον αντιπολεμικό χαρακτήρα των έργων τέχνης, ας επιστρέψουμε στο σημείο στο οποίο είχαμε αφήσει το θεατρικό έργο που αναλύουμε φέτος (άλλωστε, σήμερα, 27 Μαρτίου, “γιορτάζουμε” την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου). Η ανάλυσή μας, λοιπόν, είχε φτάσει στην 4η σκηνή του Β΄ Επεισοδίου (στ. 942-1139/ σ. 70-79 του βιβλίου, μαζί με τις ερωτήσεις και τα σχόλια). Θυμίζω ότι (ανάμεσα στα άλλα):
- Εξετάσαμε συνολικά τη δομή της σκηνής και το περιεχόμενο των τεσσάρων βασικών μονολόγων.
- Σχολιάσαμε τη σημασία του διλήμματος της Θεονόης.
- Αξιοποιώντας το παράλληλο κείμενο της σ. 73, εξηγήσαμε τους τρόπους πειθούς (με την επίκληση στη λογική, στο συναίσθημα, στο ήθος) που χρησιμοποιούν η Ελένη και ο Μενέλαος.
     Οι παρακάτω εργασίες θα σας βοηθήσουν να θυμηθείτε όσα είπαμε και να αναζητήσετε κάποια επιπλέον στοιχεία (στο απόσπασμα που είχαμε ήδη εξηγήσει). Ξαναδιαβάστε τους στίχους της 4ης σκηνής στις σ. 70, 72, 74, 76, 78 (αν έχετε χάσει/ξεχάσει το βιβλίο σας, δείτε εδώ: 
     Συμπληρωματικά μπορείτε να ακούσετε την 4η σκηνή από την παράσταση του Εθνικού Θεάτρου στον παρακάτω σύνδεσμο (περιλαμβάνει όλη την παράσταση, για να ακούσετε μόνο την 4η σκηνή του Β΄ Επεισοδίου: 53:24΄ έως 59:40΄)
Ερωτήσεις-εργασίες
α. Σύμφωνα με όσα αναλύσαμε, σκεφτείτε και απαντήστε τεκμηριωμένα: Αφού η Ελένη και ο Μενέλαος ζητούν το ίδιο πράγμα από τη Θεονόη (τη βοήθειά της), γιατί απευθύνονται και οι δύο σε αυτήν με εκτενείς μονολόγους; Γιατί χρειάζεται να ακούσουμε και τους δύο;

β. Στα λόγια της Ελένης να εντοπίσετε από ένα παράδειγμα: επίκληση στη λογική, επίκληση στο συναίσθημα, επίκληση στο ήθος (ξαναδιαβάστε το παράλληλο κείμενο στη σ. 73).

γ. Ποιες σκηνοθετικές πληροφορίες (για τον τρόπο ερμηνείας του ηθοποιού: φωνή, κίνηση κ.λπ.) μας δίνουν οι παρακάτω στίχοι από τα λόγια του Μενέλαου: 1046-1047, 1054-1055, 1057-1060, 1060-1062, 1069-1077;

δ. Να παρουσιάσετε σε λίγες γραμμές την απόφαση της Θεονόης και τον τρόπο με τον οποίο την αιτιολογεί (στ. 1101-1137).

ε. Αξιοποιώντας τα σχόλια του βιβλίου, απαντήστε σύντομα:
- Σε ποιο “καλό” και σε ποιο “κακό” αναφέρεται η Ελένη στον στίχο 1005;
- Ποιοι παράγοντες ρυθμίζουν τη συμπεριφορά της Ελένης, σύμφωνα με την ίδια στον στίχο 1030;
- Τι εννοεί ο Μενέλαος στους στίχους 1070-1073;
- Ποια άποψη σχετικά με την ψυχή εκφράζει η Θεονόη στους στίχους 1120-1123;

στ. Στη σελίδα 79 του βιβλίου υπάρχουν τέσσερεις φωτογραφίες από διαφορετικές παραστάσεις του έργου. Και στις τέσσερεις περιπτώσεις βλέπουμε τη Θεονόη. Να περιγράψτε καθεμία από τις φωτογραφίες και να εξηγήστε ποια στοιχεία του χαρακτήρα και του ρόλου της Θεονόης τονίζονται σε κάθε περίπτωση. (αλήθεια, εσείς ποια προτιμάτε;)

Αναρτήθηκε από στις Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δεύτερο μάθημα στην Ιστορία Β΄ Γυμνασίου (Β1, Β2, Β3)


Οι εξελίξεις στην οικονομία και την κοινωνία (β μέρος): η μεσαία τάξη και ο δήμος
     Στο προηγούμενο μάθημα προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε δύο σημαντικές ομάδες της βυζαντινής κοινωνίας, τους αριστοκράτες και τους αγρότες. Η κοινωνία του Βυζαντίου όμως περιλάμβανε και άλλες ομάδες του πληθυσμού, που, κυρίως στις πόλεις, ασχολούνταν με διάφορες οικονομικές-επαγγελματικές δραστηριότητες. Ας εξετάσουμε πρώτα τι μαθαίνουμε από το σχολικό βιβλίο, απαντώντας τις παρακάτω ερωτήσεις, σύμφωνα με την ενότητα β της σ. 49 .
      Σε κάποιες περιπτώσεις θα συνδυάστε τις πληροφορίες του βιβλίου με τις πηγές που σας δίνονται.
Για τις άγνωστες λέξεις μπορείτε να χρησιμοποιείτε online το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής:

Ερωτήσεις:
1. Ποιος όρος χαρακτηρίζει την οικονομική δραστηριότητα που αναπτύσσεται στις πόλεις; Να αναφέρετε σημαντικές πόλεις για τη βυζαντινή οικονομία από τον 9ο αιώνα και μετά.

2. Αναζητήστε στο λεξικό τη σημασία του όρου εκχρηματισμός. Τι σημαίνει, λοιπόν, εκχρηματισμένη οικονομία;

3. Με ποιες οικονομικές δραστηριότητες ασχολούνταν στις πόλεις; Πώς ήταν οργανωμένοι οι διάφοροι επαγγελματίες;

4. α) Τι ήταν το Επαρχικόν Βιβλίον; β) Ποιους τομείς αφορούσαν οι διάφορες επιχειρήσεις; γ) Σε ποια επαγγελματική ομάδα αναφέρεται το παρακάτω απόσπασμα του Επαρχικού Βιβλίου; Με ποιους τρόπους το κράτος προσπαθούσε να ελέγχει το εμπόριο (σύμφωνα με το απόσπασμα); Θεωρείτε σημαντική αυτήν την προσπάθεια και γιατί;
Πηγή: Απόσπασμα από το Επαρχικό Βιβλίο (10ος αιώνας)
Αυτοί που πουλούν ψάρια (ιχθυοπράται) να έχουν τα στέκια τους στις λεγόμενες μεγάλες καμάρες της πόλης πουλώντας τα ψάρια που ψάρεψαν. Κάθε μια καμάρα να έχει τον επιστάτη που θα επιβλέπει πώς έγινε η αγορά στη θάλασσα και πως γίνεται η διάθεση (η πώληση) ώστε για κάθε νόμισμα να έχει αυτός κέρδος ένα «μιλιαρίσιον» (ασημένιο νόμισμα).… Οι επιστάτες των «ιχθυοπρατών» πρέπει κάθε μέρα πρωί πρωί να έρχονται στον έπαρχο και ν’ αναφέρουν πόση ψαριά είχαν τη νύκτα από ψάρια, για να πουλούν στους κατοίκους της πόλης με βάση τον προσδιορισμό εκείνου. Όσοι έξω από τις διατάξεις αυτές τολμούν να πουλούν, να διώχνονται από το σύστημα δαρμένοι και κουρεμένοι. (Επαρχικόν βιβλίον ΧVII 1-4)

5. Πώς εξελίχθηκε το βυζαντινό εμπόριο από τα μέσα του 10ου αιώνα και μετά; [με ποιους λαούς, περιοχές/ ποια προϊόντα διακινούνταν...]

6. Γιατί ήταν σημαντική η πόλη της Τραπεζούντας; Θα σας βοηθήσουν: η σύντομη πηγή και ο χάρτης.
Πηγή: Απόσπασμα από έργο άραβα γεωγράφου
Η Τραπεζούντα είναι συνοριακή πόλη των Ρωμαίων (= του βυζαντινού κράτους). Εκεί μεταβαίνουν όλοι μας οι έμποροι. Όλα τα υφάσματα της ελληνικής βιοτεχνίας, όλα τα μεταξωτά που εισάγονται στην επικράτεια του Ισλάμ, μεταφέρονται διαμέσου της Τραπεζούντος. (Al-Istakri, γαλ. μετ. Defremery, Journal Asiatique 14 (1849) 462.)
Χάρτης:
(πηγή χάρτη: ΙΜΕ)

7. α) Ποιοι αποτελούσαν τη μεσαία τάξη; β) Πώς αντιμετώπιζαν τους αριστοκράτες και πότε απέκτησαν τη μεγαλύτερη πολιτική και κοινωνική δύναμη;
8. α) Ποια ομάδα του πληθυσμού βρισκόταν στη δυσκολότερη θέση στις πόλεις; β) Ποιοι ανήκαν σε αυτήν;

Προαιρετικά κάνουμε και αυτό!
Διαβάζουμε προσεκτικά αυτό το απόσπασμα, που μας δίνει σημαντικές πληροφορίες για το βυζαντινό εμπόριο, για να απαντήσουμε τις ερωτήσεις:
- Σε ποια πόλη και σε ποιο συγκεκριμένο γεγονός αναφέρεται η παρακάτω βυζαντινή πηγή;
- Ποιες πληροφορίες μας δίνονται για τον συντάκτη του κειμένου (αυτόν που “μιλάει” στο κείμενο);
- Ποιες πληροφορίες μας δίνονται για το βυζαντινό εμπόριο;

Συγκεντρώνονται στη Θεσσαλονίκη όχι μόνο όλοι οι ντόπιοι, αλλά κάθε είδους άνθρωποι από παντού… Με λίγα λόγια, οι παραλίες του Ωκεανού στέλνουν προσκυνητές στον μάρτυρα Άγιο Δημήτριο. Τόσο μεγάλη είναι η δόξα του σε ολόκληρη την Ευρώπη. Εγώ, λοιπόν, καθώς είμαι από την Καππαδοκία και μάλιστα από τα βάθη της και δεν είχα γνώση του πράγματος αλλά το είχα μόνο ακουστά, ήθελα να γίνω επιτόπου θεατής όλου του θεάματος… Γι’ αυτό ανέβηκα στο ύψωμα που γειτονεύει με την πανήγυρη, και κάθισα να τα δω όλα με την άνεσή μου. Ήταν λοιπόν ως εξής: Είχαν στηθεί σκηνές των εμπόρων σε δύο παράλληλες γραμμές αντικριστά. Οι γραμμές τραβούσαν μακριά, αφήνοντας ανάμεσά τους να ανοίγεται ένας πλατύς διάδρομος, ώστε να υπάρχει πέρασμα για το ορμητικό πλήθος…. Κάθετα σε αυτές τις γραμμές είχαν στηθεί άλλες σκηνές και αυτές σε σειρές, αλλά όχι σε μεγάλο μήκος, κι έτσι έμοιζαν με μικρά πόδια που ξεφυτρώνουν από ένα ερπετό… Αν θες να μάθεις, φίλε μου, και πώς ήταν από κοντά, όπως είδα, όταν αργότερα κατέβηκα από το ύψωμα, υπήρχαν κάθε είδος ρούχα, ανδρών και γυναικών, από τη Βοιωτία και την Πελοπόννησο, και όσα φέρνουν τα εμπορικά καράβια από την Ιταλία στους Έλληνες. Αλλά και η Φοινίκη στέλνει πολλά και η Αίγυπτος, όπως και η Ισπανία και οι Ηράκλειες στήλες, που φτιάχνουν τα ωραιότατα έπιπλα. Αυτά είναι όσα φέρνουν από τις χώρες οι έμποροι. Αλλά και ο Εύξεινος Πόντος στέλνει τα δικά του προς το Βυζάντιο (Κωνσταντινούπολη) και από εκεί πολλά άλογα και πολλά μουλάρια μεταφέρουν τα εμπορεύματα για να στολίσει και αυτός την πανήγυρη.
(Ψευδο-Λουκιανός, εκδ. Οξφόρδης, σ. 436-38, μτφρ.: Δημήτρης Τσουγκαράκης, στο: A. P. Kazhdan / Ann Wharton Epstein, «Αλλαγές στον βυζαντινό πολιτισμό κατά τον 11ο και 12ο αιώνα», ΜΙΕΤ, Αθήνα 1997/ διασκευασμένο και απλοποιημένο






Αναρτήθηκε από στις Δεν υπάρχουν σχόλια:
Εγγραφή σε: Αναρτήσεις (Atom)