Εκπαιδευτική επίσκεψη στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων: μια ξεχωριστή συνάντηση

      Στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής επίσκεψης του Φεβρουαρίου, την Τρίτη 19/2/2019, 27 μαθήτριες και μαθητές της Β΄ Γυμνασίου (Β2) είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε από κοντά τη δουλειά των αρχαιολόγων και των συντηρητών της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, στα γραφεία της υπηρεσίας και στο Κέντρο Συντήρησης στην Πλάκα. Η συζήτησή μας με τους αρχαιολόγους και τους συντηρητές έδωσε απαντήσεις στις πολλές ερωτήσεις-απορίες μας, όπως:

- Γιατί διαλέξατε αυτό το επάγγελμα; Με ποια κριτήρια;

- Θέλατε από μικρή ηλικία να ασχοληθείτε με αυτό το επάγγελμα;

- Πόσο διήρκεσαν οι σπουδές σας; Ποια επιπλέον προσόντα χρειάζονται (π.χ. ξένες γλώσσες);

- Ποιες είναι οι βασικές απαιτήσεις του επαγγέλματος;

- Από το 1 έως το 10, πόσο απαιτητικό είναι το επάγγελμά σας;

- Πόσα χρόνια εργάζεστε ως αρχαιολόγος;

- Τι σας αρέσει στη δουλειά σας;

- Ποιες είναι οι δυσκολίες;

- Τι κάνει ενδιαφέρον το επάγγελμα ενός αρχαιολόγου;

- Πώς θα παρουσιάζατε τις συνθήκες εργασίας; Είναι ικανοποιητική η αμοιβή σας;

- Ποια είναι τα συναισθήματά σας κατά τη διάρκεια μιας ανασκαφής ή όταν βρίσκετε κάτι, περισσότερο ή λιγότερο, σημαντικό;

- Σας λείπει η οικογένεια και οι φίλοι σας, όταν βρίσκεστε σε κάποια αποστολή;

Έχετε πάρει μέρος σε πολλές ανασκαφές; Πού; Ποιας περιόδου;

- Πώς πραγματοποιείται μια ανασκαφή; Πόσο μπορεί να διαρκέσει;

- Ποιες είναι οι απαραίτητες συνθήκες/προϋποθέσεις πραγματοποίησης μιας ανασκαφής; Χρειάζεται ειδικός εξοπλισμός; Πώς εξασφαλίζεται ότι δεν θα προκληθούν καταστροφές;

- Ποια είναι η διαδικασία ανάλυσης, μελέτης, συντήρησης των ευρημάτων; Ποιος εξοπλισμός απαιτείται;

- Από ποια στάδια μελέτης περνάνε τα ευρήματα; Πού καταλήγουν; Πώς γίνεται η χρονολόγηση των ευρημάτων;

- Με ποια περίοδο ασχολείστε;

- Θα θέλατε να ζείτε στην περίοδο που μελετάτε; Ναι ή όχι; Γιατί;

- Υπάρχει κάποιος/α αρχαιολόγος, ίσως διάσημος/η, που θαυμάζετε; Για ποιον λόγο τον/την θεωρείτε σημαντικό/ή;

- Αν δεν ήσασταν αρχαιολόγος, ποια θα ήταν η ειδικότητα/η δουλειά σας;

- Έχετε βρει κάτι σπάνιο, πολύ σημαντικό; Έχετε πετύχει κάτι στη δουλειά σας για το οποίο είστε περήφανος/η;

   Στις εργασίες που πραγματοποιήσαμε στην τάξη, μετά την επίσκεψη, εκφράσαμε τα σχόλια, τις εντυπώσεις και τις σκέψεις μας για όσα είδαμε και ακούσαμε. Αυτά είναι κάποια αποσπάσματα:

“Στην εκπαιδευτική επίσκεψη της Τρίτης 19/2 είχαμε τη μοναδική ευκαιρία να γνωρίσουμε αρχαιολόγους και συντηρητές αρχαίων αντικειμένων, οι οποίοι μας παρουσίασαν και ανέλυσαν τη δουλειά τους. Συζητώντας με αυτούς τους ανθρώπους και βλέποντας τον τρόπο με τον οποίο ασκούν το επάγγελμά τους, μπόρεσα και κατανόησα πράγματα που θα μου χρησιμεύσουν ιδιαίτερα στις μελλοντικές μου επιλογές που αφορούν την εργασία. Αρχικά, προφανώς εντυπωσιάστηκα από την προθυμία των αρχαιολόγων να μας κάνουν αυτή την περιήγηση στον χώρο εργασίας τους και την επεξήγηση του ίδιου του επαγγέλματος. Ύστερα, παρατηρώντας τα ευρήματα, μου έκανε μεγάλη εντύπωση το γεγονός ότι ένα εύρημα δημιουργημένο τόσα χρόνια πριν μπορεί, μέσα στο χρονικό διάστημα μερικών μηνών, να πάρει την αρχική του μορφή. Τέλος, κατάλαβα πως το σημαντικότερο κριτήριο βάσει του οποίου θα πρέπει να επιλέξεις το επάγγελμά σου είναι το ενδιαφέρον και το προσωπικό, όχι το οικονομικό, κέρδος, ώστε να αγαπάς πραγματικά αυτό που κάνεις.” (Ιωάννα)

“Είναι πολύ ενδιαφέρων ο τρόπος με τον οποίο δουλεύουν οι συντηρητές και οι αρχαιολόγοι. Το επάγγελμα του συντηρητή απαιτεί μεγάλη προσοχή στη λεπτομέρεια. Ο καθαρισμός μιας εικόνας χρειάζεται πολύ χρόνο, υπομονή και προσοχή, ώστε να μην καταστραφεί το έργο. Η συντήρηση περιλαμβάνει και την επιστήμη της χημείας, αφού, π.χ., κάθε είδος βερνικιού και χρώματος που έχει χρησιμοποιηθεί σε μια εικόνα χρειάζεται και διαφορετικό διαλύτη. Το επάγγελμα του αρχαιολόγου αξιοποιεί επίσης και άλλους επιστημονικούς τομείς, όπως αυτόν της ιστορίας. Κάθε φορά τα ευρήματα μπορεί να είναι διαφορετικά ή και να συνδέονται μεταξύ τους, δημιουργώντας ένα παζλ, το οποίο πρέπει να αποκωδικοποιηθεί με βάση πολύ λίγα κομμάτια του.

Και οι αρχαιολόγοι και οι συντηρητές που συναντήσαμε αγαπούν πολύ τη δουλειά τους, αν και δεν βρίσκονται πάντα στις καλύτερες συνθήκες. Είναι σπάνιο στις μέρες μας να συναντάμε ανθρώπους που αγαπούν πραγματικά τη δουλειά τους, αν και αυτή έχει πολλές δυσκολίες. Συνολικά, ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα επίσκεψη, η οποία μας πρόσφερε και μερικές ιδέες για τον επαγγελματικό μας προσανατολισμό.” (Ελεάννα)

“Αρχικά, αυτό που μου έκανε περισσότερη εντύπωση και το βρήκα περισσότερο ενδιαφέρον ήταν ο τρόπος με τον οποίο συντηρούσαν τις βυζαντινές εικόνες. Οι συντηρητές φρόντισαν να μας κάνουν μια αναπαράσταση με τα υλικά που χρησιμοποιούν και τον τρόπο με τον οποίο “φέρονται” στις εικόνες και αυτό μου φάνηκε πραγματικά εντυπωσιακό. Έπαιρναν λίγο βαμβάκι καρφωμένο σε ένα ξυλάκι, το βουτούσαν σε ένα είδος διαλύτη και, στη συνέχεια, ακουμπούσαν απαλά την εικόνα. Η διαφορά ήταν πραγματικά πολύ μεγάλη. Μετά από αυτήν τη δοκιμασία, η εικόνα έμοιαζε σαν να είχε φτιαχτεί εκείνη τη στιγμή.

Κάτι επιπλέον που πραγματικά με εντυπωσίασε ήταν ότι ο τρόπος με τον οποίο μας φέρθηκαν οι αρχαιολόγοι εκεί έδειχνε πόσο αγαπούν τη δουλειά τους. Καθώς μας ξεναγούσαν, ένιωθα ότι έπαιρναν μια ευχαρίστηση από αυτό, ήταν πρόθυμοι να μας απαντήσουν σε όποια ερώτηση κι αν τους κάναμε και ήθελαν να μην φύγει κανείς με απορίες. Είμαι ευγνώμων που είχα την ευκαιρία να μιλήσω σε αυτούς τους ανθρώπους, παρουσίαζαν τη δουλειά τους σαν να ήταν ασήμαντα τα αρνητικά μπροστά στα πολλά θετικά!” (Ζωή)

“Από την εκπαιδευτική επίσκεψη που πραγματοποιήσαμε στην εφορεία αρχαιοτήτων, μου έκανε εντύπωση η αγάπη με την οποία οι αρχαιολόγοι μιλούσαν για τη δουλειά τους, με τόση χαρά και ενθουσιασμό, λες και η ζωή τους ολοκληρώνεται με αυτό που κάνουν. Αξέχαστη θα μου μείνει επίσης η επαφή με τόσο παλιά ευρήματα, βυζαντινές εικόνες, τοιχογραφίες, ακόμα και οστά. Είδα ακόμα και κομμάτι ενδύματος μέσα από μικροσκόπιο. Κοίταζα επίσης τις εικόνες και ένιωθα ότι έριχνα ένα βλέμμα στο παρελθόν, ότι έμπαινα στη ζωή των ανθρώπων εκείνης της εποχής. Ήταν πραγματικά όλο αυτό μια ξεχωριστή και μοναδική εμπειρία.” (Φραντζέσκα)

“Την Τρίτη 19/2/2019 επισκεφτήκαμε την εφορεία αρχαιοτήτων Κυκλάδων. Γνωρίσαμε τα επαγγέλματα του αρχαιολόγου και του συντηρητή. Ένιωσα δέος όταν μπήκα στα εργαστήρια συντήρησης, ήταν καταπληκτικά και πιστεύω πως και οι συμμαθητές μου θα είχαν παρόμοια συναισθήματα. Μας λύθηκαν όλες οι απορίες και απαντήθηκαν τα ερωτήματα που είχαμε προετοιμάσει από την τάξη. Η οργάνωση της εκδρομής από τις καθηγήτριές μας ήταν εξαιρετική και κατάλληλη ώστε κι εμείς, τα παιδιά, να διασκεδάσουμε λίγο! Ήταν μια εκδρομή την οποία θα είχα την όρεξη να ξανακάνω!” (Νίκος)

“Το πιο εκπληκτικό για εμένα ήταν όταν είδαμε έναν ειδικό να αφαιρεί το παλιό βερνίκι και να φαίνεται η εικόνα όπως ήταν αρχικά. Ποιος θα το πίστευε ότι κάτω από αυτό το βερνίκι θα κρυβόταν μια ζωγραφιά γεμάτη χρώματα! Ένα άλλο ωραίο κομμάτι της επίσκεψης ήταν όταν πήγαμε σε μια ειδική αίθουσα στην οποία διατηρούσαν κόκκαλα από ανασκαφές. Ακόμη, είχαμε την ευκαιρία να δούμε πώς ήταν ένα κομμάτι υφάσματος και ένα κομμάτι οστού κάτω από ένα μικροσκόπιο. Ήταν σκέτη μαγεία, μπορούσες να διακρίνεις ακόμα και την ύφανση του ενδύματος!” (Άγγελος)

“Ένα στοιχείο που μου άρεσε ιδιαίτερα είναι ότι οι αρχαιολόγοι που γνωρίσαμε αγαπούν πολύ αυτό που κάνουν, είναι περήφανοι και χαρούμενοι που ασκούν το συγκεκριμένο επάγγελμα. Επίσης, ήταν πολύ ειλικρινείς μαζί μας και καταλάβαμε ότι αυτή η δουλειά έχει περισσότερες δυσκολίες από όσες πιστεύαμε. Θεώρησα πολύ σημαντικό το ότι απαντούσαν στις ερωτήσεις μας με επιχειρήματα και, ταυτόχρονα, με λόγια απλά και κατανοητά. Το κομμάτι της συντήρησης ήταν το αγαπημένο μου, γιατί συνδέεται με τις θετικές επιστήμες. Μέσω της επίσκεψης και στα εργαστήρια συντήρησης, καταλάβαμε πως οι θετικές επιστήμες και η θεωρία των ανθρωπιστικών επιστημών “συνεργάζονται”, ώστε να “αναγνωστεί” ένα εύρημα.” (Μαριέττα)

“Η δουλειά του αρχαιολόγου είναι ενδιαφέρουσα και κουραστική. Γενικά, υπάρχουν για το συγκεκριμένο επάγγελμα ορισμένα στερεότυπα στην κοινωνία, τα οποία, απ’ ό,τι ακούσαμε από τους ανθρώπους που το ασκούν, δεν ισχύουν. Κάτι που κάποιος δεν φαντάζεται συνήθως είναι πως υπάρχει πολλή γραφειοκρατία, μάλιστα έμεινα άναυδη όταν αντίκρισα τον όγκο των χαρτιών πάνω στα γραφεία των αρχαιολόγων. Κάτι άλλο που μου άρεσε και μου έκανε εντύπωση ήταν η χαρά αυτών των ανθρώπων και η καλή ενέργεια που είχαν όσο μας μιλούσαν για το επάγγελμά τους και έτσι φαινόταν και η αγάπη τους γι’ αυτό. Όσο για τη δουλειά των συντηρητών, δεν μπορώ να αντιληφθώ πώς μπορεί να νιώθει κάποιος που πιάνει με τα ίδια του τα χέρια αντικείμενα που είχαν κατασκευάσει και χρησιμοποιούσαν άνθρωποι που ζούσαν εκατοντάδες χρόνια πριν. Αν εγώ βρισκόμουν σε αυτήν τη θέση, θα ένιωθα συγκινημένη και τυχερή. Από τα ευρήματα που είδαμε, πιο πολύ με εντυπωσίασαν τα οστά μιας γυναίκας που βρέθηκαν στη Σίκινο, αλλά και οι τοιχογραφίες του 13ου αιώνα. Χαίρομαι που έζησα αυτήν τη φοβερή εμπειρία και, αν γινόταν, σίγουρα θα επαναλάμβανα την επίσκεψη!” (Ειρήνη)

“Με εντυπωσίασε ο εγκάρδιος τρόπος με τον οποίο μας υποδέχτηκαν και η αναφορά στο σημαντικό εύρημα που ήρθε στο φως το καλοκαίρι του 2018 στη Σίκινο. Μάλιστα, παρατηρώντας τα οστά στο εργαστήριο συντήρησης, δεν έπρεπε να έχουμε κάποια επαφή με αυτά, για να μην τους μεταφέρουμε το DNA μας. Ήταν μια μοναδική εμπειρία.” (Ευαγγελία)

“Πριν από την επίσκεψη, είχαμε ανυπομονησία να γνωρίσουμε τους αρχαιολόγους και περιέργεια να μάθουμε πράγματα για τη δουλειά τους, έτσι, όταν τους συναντήσαμε, τους κάναμε αλλεπάλληλες ερωτήσεις, για να λυθούν οι απορίες μας. Στα εργαστήρια συντήρησης χωριστήκαμε σε ομάδες και παρακολουθήσαμε διάφορες διαδικασίες που βρίσκονταν σε εξέλιξη. Αυτό που με εντυπωσίασε είναι η μεγάλη προσοχή που απαιτείται από τους συντηρητές, ώστε να διορθωθούν οι ατέλειες και να επανέλθει το έργο στην αρχική του μορφή.” (Σέρτζιο)

“Οι δύο αρχαιολόγοι που μας υποδέχτηκαν ήταν πρόθυμες να ακούσουν τις ερωτήσεις μας σχετικά με το επάγγελμά τους. Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκανε η ταχύτητα με την οποία απαντούσαν στις ερωτήσεις μας, κάτι που δείχνει ότι στο μυαλό τους έχουν ξεκαθαρίσει τι κάνουν και είναι ειλικρινείς. Μου άρεσε πόσο ανατρεπτική είναι η δουλειά του αρχαιολόγου, στοιχείο που φανερώνεται και από τον τάφο που βρήκαν σε μια ανασκαφή στη Σίκινο, ενώ έκαναν ανασκαφή για κάτι εντελώς διαφορετικό.

Όταν προχωρήσαμε στο Κέντρο Συντήρησης Αρχαιοτήτων, εντυπωσιάστηκα από την υπομονή των συντηρητών, διότι μας πληροφόρησαν πως η διαδικασία συντήρησης ενός έργου μπορεί να κρατήσει μήνες. Με χαροποίησε ιδιαίτερα το γεγονός ότι μας επέτρεψαν να δούμε με το μικροσκόπιο τα οστά και το ένδυμα της γυναίκας που βρέθηκε στον τάφο της Σικίνου. Δεν είχα φανταστεί ποτέ πως θα μπορούσε να διατηρηθεί κάτι τέτοιο μετά από αιώνες. Η συγκεκριμένη εκπαιδευτική επίσκεψη μου άρεσε πολύ, διότι απέκτησα γνώσεις που δεν φανταζόμουν πως θα με ενδιέφεραν.” (Μαριάννα)

Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τις αρχαιολόγους Χαρίκλεια Διαμαντή, Μαρία Σιγάλα και Μαρία Κονιώτη για τη φιλοξενία!

Δείτε κι εδώ: https://www.facebook.com/1502264896757495/posts/2285755415075102?s=100000111314698&sfns=mo