Η εφηβεία, η οικογένεια και η ταινία “Μεγαλώνοντας” (Boyhood)

[Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία Β΄ Γυμνασίου]

  Το απόγευμα του Σαββάτου 11 Οκτωβρίου 2014, μια πολυπληθής ομάδα από μαθητές και μαθήτριες των τμημάτων Β2, Β4, Β5 και Β6 παρακολούθησε την πολύ ενδιαφέρουσα ταινία “Μεγαλώνοντας” (Boyhood), στο πλαίσιο της ανάλυσης των θεματικών ενοτήτων για την εφηβεία και την οικογένεια στα μαθήματα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας.

  Η παρακολούθηση της ταινίας προετοιμάστηκε στην τάξη, και με την αξιοποίηση μιας επαγγελματικής κινηματογραφικής κριτικής (http://www.lifo.gr/guide/cinema/2657). Στο φυλλάδιο ερωτήσεων που επεξεργάστηκαν οι μαθήτριες και οι μαθητές μετά την παρακολούθηση της ταινίας συνδυάστηκαν ερωτήσεις/εργασίες και από τις δύο φάσεις (προετοιμασία – παρακολούθηση). Πιο συγκεκριμένα:

Ενδεικτικές ερωτήσεις από το σχετικό φυλλάδιο

1. Σχετικά με την επαγγελματική κριτική της ταινίας

α. Πρόκειται για μια θετική ή αρνητική κριτική; Δικαιολογήστε την απάντησή σας.

β. Ποια συμπεράσματα βγάζετε: - για τη σκηνοθεσία και το σενάριο, - τις ερμηνείες των ηθοποιών;

γ. Ποιο είναι το βασικό θέμα και ποια τα επιμέρους ζητήματα με τα οποία ασχολείται η ταινία;

2. Σχετικά με την ταινία

α. Γράψτε τη δική σας κριτική για την ταινία, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις επιμέρους πτυχές της που μπορείτε να αξιοποιήσετε.

β. Ποια σκηνή της ταινίας σας έμεινε περισσότερο στο μυαλό; Γιατί;

γ. Αναφέρετε επιγραμματικά το βασικό θέμα και ποια τα επιμέρους ζητήματα με τα οποία ασχολείται η ταινία.

δ. Χαρακτηρίστε την ταινία με τρεις λέξεις.

Από την επεξεργασία αυτού του φυλλαδίου προέκυψαν ενδιαφέρουσες εργασίες των μαθητών και των μαθητριών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα:

 Η ταινία “Μεγαλώνοντας” (ή “Boyhood”), σκηνοθετημένη επιτυχημένα από τον Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ, αναδεικνύει τα προβλήματα της εφηβικής ηλικίας, που μπορεί να είναι ενδοοικογενειακά (π.χ. διαζύγιο) ή ενδοσχολικά (περιπτώσεις λεκτικής ή σωματικής βίας). Όλα αυτά τα προβλήματα, σε συνάρτηση με την αναζήτηση της ταυτότητας ενός εφήβου, ακολουθούν τον πρωταγωνιστή Μέισον.

  Η πρωτοτυπία της ταινίας, η οποία της προσδίδει αυθεντικότητα, είναι η καινοτόμος ιδέα του σκηνοθέτη να αναπαραστήσει τον κόσμο του συγκεκριμένου εφήβου κατά τη διάρκεια δώδεκα χρόνων, χωρίς όμως την αλλαγή και αντικατάσταση των ηθοποιών, με σκοπό να δείξει στον θεατή μια ρεαλιστική πλευρά της εφηβικής ηλικίας, η οποία ίσως αποτελεί την πιο καθοριστική περίοδο της ζωής ενός ανθρώπου. Από ένα χαριτωμένο παιδάκι, ο Μέισον μεταμορφώνεται σταδιακά σε έναν αποξενωμένο έφηβο, μέχρι την ηλικία των δεκαοκτώ του χρόνων: τότε θα προετοιμαστεί για τη μεγαλύτερη αλλαγή του, έχοντας να φροντίσει την ένταξή του στην κοινωνία, αλλά και την αποδοχή των υπόλοιπων ανθρώπων, μέσα από την αναζήτηση του εαυτού του και της ταυτότητάς του. (Μαργαρίτα Σαρρή)

   Η ταινία παρουσιάζει τη ζωή και τις αλλαγές της ζωής μιας οικογένειας, της οποίας τα μέλη έμπαιναν και έβγαιναν σαν πιόνια, αλλά και διάφορες καταστάσεις που μπορούν να εμφανιστούν μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον. Μάλιστα, η ταινία δεν επικεντρώνεται μόνο στον πρωταγωνιστή, αλλά πολλές φορές τον “εκμεταλλεύεται” για να επιτύχει τη μετάδοση βαθύτερων νοημάτων. Η πρωτοτυπία της ταινίας, δηλαδή το πραγματικό πέρασμα του χρόνου από τα πρόσωπα των πρωταγωνιστών, έγινε κατανοητή από την αρχή, καθώς αξιοθαύμαστος ήταν και ο τρόπος με τον οποίο άλλαζαν τα χρόνια των ηθοποιών. Ο σκηνοθέτης, εμπλέκοντας και τους θεατές, δημιούργησε ένα παιχνίδι σκέψης και παρατηρητικότητας, αφού τα χρόνια περνούσαν με έναν διακριτικό αλλά και αντιληπτό τρόπο. Παρ' όλα τα θετικά στοιχεία της ταινίας, δεν λείπουν και αρνητικές παρατηρήσεις, όπως η απότομη αρχή και το τέλος της ταινίας. (Δημήτρης Φέρτης)

   Η ταινία παρουσιάζει τη ζωή ενός αγοριού από την πρώτη μέρα στο Δημοτικό έως τη μέρα που μπαίνει στο Κολλέγιο. Προβάλλει όλα τα προβλήματα που απασχολούν τον Μέισον, τον πρωταγωνιστή, σε όλες τις φάσεις της ζωής του, χωρίς να παραλείπει λεπτομέρειες, αλλά και χωρίς να δίνει έμφαση σε γεγονότα που δεν χρειάζεται. Είναι γυρισμένη με τέτοιον τρόπο που σχεδόν μοιάζει σαν να μην παρακολουθείς μια ταινία, αλλά σαν να ζεις τα γεγονότα εκείνη τη στιγμή, σαν να σε μεταφέρει στον τόπο των γεγονότων, δίπλα στους πρωταγωνιστές, τη στιγμή ακριβώς που συμβαίνουν τα διάφορα γεγονότα. Παρ' όλο που ο πρωταγωνιστής δεν είναι επαγγελματίας ηθοποιός, φαίνεται να ενσαρκώνει το ρόλο απόλυτα φυσικά, κάτι που κάνει την ταινία πιο ζωντανή.

   Γενικά, θεωρώ ότι το πιο εντυπωσιακό στοιχείο της ταινίας είναι το πόσο αληθινή είναι. Ίσως να προβάλλει τη ζωή ενός αγοριού, η οποία είναι συνηθισμένη και απλή, χωρίς τίποτα το αξιοπερίεργο να συμβαίνει, παρ' όλα αυτά η φυσικότητα με την οποία προκύπτει αυτό είναι αξιοθαύμαστη. Θεωρώ πως η ταινία είναι μία από τις καλύτερες που έχω παρακολουθήσει τα τελευταία χρόνια, αφού παρουσιάζει την απλή καθημερινή ζωή ενός αγοριού με έναν τρόπο που την κάνει πραγματικά ενδιαφέρουσα. (Πολύδωρος Ταμτάμης)

   Η σκηνή που μου έμεινε περισσότερο στο μυαλό ήταν αυτή στην οποία ο Μέισον εξομολογείται στη μητέρα του πως, αν και λίγο, ήπιε και κάπνισε. Ο λόγος για τον οποίο μου έμεινε αυτή η σκηνή είναι το ότι στην ουσία δείχνει πως ο Μέισον δεν είναι πια παιδί ούτε λίγο, έχει φύγει πλέον εντελώς και οριστικά από τα χρόνια αυτά και έχει αλλάξει χαρακτήρα, επιθυμίες και τον τρόπο με τον οποίο βλέπει και αντιμετωπίζει την πραγματικότητα στην οποία ζει και ό,τι συμβαίνει γύρω του. Ένα ακόμη στοιχείο για να αντιληφθούμε όλα τα παραπάνω είναι και η εμφάνισή του, καθώς βλέπουμε ότι ο Μέισον έχει αφήσει φράντζα και ντύνεται πλέον με στιλ διαφορετικό από ό,τι παλαιότερα. Ένα επιπλέον στοιχείο είναι ο τρόπος με τον οποίο μιλάει στη μητέρα του, δηλαδή ψυχρά και χωρίς να κρύβει ότι δεν έχει διάθεση να ανοίξει συζήτηση μαζί της. (Κωνσταντίνος Τασάκος)

  Καθώς σκέφτομαι την ταινία “Μεγαλώνοντας”, θυμάμαι σκηνές που μου έκαναν εντύπωση. Πρόκειται για μια ταινία ενηλικίωσης ενός αγοριού, του Μέισον, μέσα στην οικογένειά του. Ο τρόπος με τον οποίο έχει παρουσιάσει ο σκηνοθέτης το θέμα και έχει γυρίσει τις σκηνές είναι εντυπωσιακός και πρωτότυπος, αφού έχει καταφέρει να συμπυκνώσει δώδεκα χρόνια μέσα σε τριάντα εννέα ημέρες (τόσο διήρκεσαν τα γυρίσματα).

  Άλλο ένα σημαντικό στοιχείο της ταινίας είναι η άμεση σχέση της με την πραγματικότητα, καθώς οι ηθοποιοί ζουν και μεγαλώνουν μέσα σε ένα συνηθισμένο περιβάλλον, στο πλαίσιο του οποίου αλλάζουν, εξελίσσονται και επηρεάζουν ο ένας τον άλλο. Κατά τη γνώμη μου, η επιλογή των ηθοποιών ήταν επιτυχής, αφού όλοι ενσαρκώνουν τους ρόλους τους με αποτελεσματικότητα και φυσικότητα.

  Από την άλλη πλευρά, όμως, το πέρασμα των χρόνων δεν ήταν ξεκάθαρο, αφού δεν υπήρχαν ορατές ενδείξεις. Επίσης, οι αντιδράσεις, οι αποφάσεις και ο τρόπος ζωής μιας αμερικάνικης οικογένειας διαφέρουν αρκετά από τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά της ελληνικής, καθώς γενικά επικρατεί διαφορετική αντίληψη των πραγμάτων.

  Τελικά, πιστεύω ότι ήταν μια πολύ καλή ταινία και την προτείνω στα παιδιά της ηλικίας μου και όχι μόνο, αφού η παρακολούθησή της σίγουρα είναι ένας ευχάριστος και εποικοδομητικός τρόπος αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου μας. (Χρύσα Συροπούλου)

   Μία από τις σκηνές που μου έμειναν περισσότερο στο μυαλό από την ταινία “Μεγαλώνοντας” είναι αυτή στην οποία η μητέρα του Μέισον είχε καλέσει έναν υδραυλικό για να φτιάξει κάποιους χαλασμένους σωλήνες. Καθώς εξελισσόταν η δουλειά, η μητέρα του είπε σε έναν ξένο εργάτη ότι είναι πολύ έξυπνος και τον προέτρεψε να πάει στο σχολείο. Σε μια επόμενη σχετική σκηνή, ύστερα από κάποια χρόνια, ο Μέισον και η οικογένειά του βγαίνουν για δείπνο σ' ένα καλό εστιατόριο και εκεί ο σερβιτόρος τούς κερνά το φαγητό και ευχαριστεί τη μητέρα του Μέισον, γιατί η προτροπή της να πάει στο σχολείο τον έκανε να σπουδάσει και να βελτιώσει τη ζωή του. Ήταν, λοιπόν, ο εργάτης που είχε συμβουλέψει. Αυτές οι δύο σκηνές μού άρεσαν ιδιαίτερα, γιατί αποδεικνύουν πως τα ενθαρρυντικά λόγια ενός ανθρώπου προς έναν άλλο μπορούν να αποτελέσουν κίνητρο και να βοηθήσουν έναν συνάνθρωπο ν' αλλάξει προς το καλύτερο τη ζωή του. (Παναγιώτης Ταβλάς)

  Η ταινία “Μεγαλώνοντας” ήταν μία εκπληκτική παραγωγή, που με εντυπωσίασε πολύ. Παρουσίασε, μέσα από τα μάτια ενός εφήβου που μεγάλωνε χρόνο με το χρόνο, την εφηβική ζωή και τις δυσκολίες της. Μάλιστα, σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές, ένιωσα ακριβώς ό,τι ένιωθε ο πρωταγωνιστής και υπήρχαν καταστάσεις που ήταν ολόιδιες με τη δική μου ζωή.

  Από όλη την ταινία, η σκηνή που έμεινε περισσότερο στο μυαλό μου ήταν το τέλος της, το οποίο είναι πολύ απότομο. Ο πρωταγωνιστής γνωρίζει τον συγκάτοικό του στο Κολλέγιο (ο οποίος λέγεται Γκάρετ), την κοπέλα του και τη φίλη της, η οποία φαίνεται να έχει αισθήματα για τον ήρωα. Ξαφνικά, καταλήγουν στο βουνό, όπου ο συγκάτοικός του, ο Γκάρετ, μαζί με την κοπέλα του, ουρλιάζουν στους τριγύρω λόφους, ενώ οι άλλοι δύο χαρακτήρες κάθονται και κοιτούν ο ένας τον άλλο αμήχανα. Έτσι, ξαφνικά, η ταινία τελειώνει.

  Ο λόγος για τον οποίο επέλεξα τη συγκεκριμένη σκηνή είναι το ότι μου φάνηκε αλλόκοτη και περίεργη. Περίμενα ότι το τέλος του έργου θα είναι πιο συγκλονιστικό και ενδιαφέρον και ότι θα είχε περισσότερη ένταση. Με εντυπωσίασε, επίσης, η αλλόκοτη συμπεριφορά του Γκάρετ και της κοπέλας του.

  Η ταινία “Μεγαλώνοντας” κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον μου και θα ήθελα να την ξαναδώ μαζί με την οικογένειά μου, γιατί θέλω να καταλάβουν τις καθημερινές μου ανησυχίες και τον τρόπο με τον οποίο προσπαθώ να τις αντιμετωπίζω, όπως κάνω και με όλα τα άλλα προβλήματά μου. (Βασίλης Σωνάκης)