Παρακολουθώντας ένα αριστούργημα του παγκόσμιου κινηματογράφου

Mαθήτριες και μαθητές του 3ου Γυμνασίου Αιγάλεω  

στην προβολή των “Μοντέρνων Καιρών” του Charlie Chaplin 

 στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων

Το απόγευμα της Κυριακής 17 Φεβρουαρίου 2013, μια ομάδα μαθητριών και μαθητών και των τριών τάξεων του σχολείου μας είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει την ταινία “Μοντέρνοι Καιροί” του Charlie Chaplin, η οποία προβλήθηκε στο πλαίσιο των εκδηλώσεων με τίτλο “Οι τέχνες συναντούν τη Βιομηχανία” στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων στο Γκάζι.

       Παρά το γεγονός ότι η ταινία γυρίστηκε το 1936, μαζί με το γέλιο που μας πρόσφεραν μερικές από τις κλασικές σκηνές της, προέκυψε έντονος και ο κοινωνικός και πολιτικός προβληματισμός, ο οποίος μάλιστα αποδεικνύεται πιο επίκαιρος από ποτέ. Τα παιδιά της Γ΄ Γυμνασίου (Γ1) αξιοποίησαν την εμπειρία αυτή στο μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής, παρουσιάζοντας την ταινία στους συμμαθητές τους και συνδέοντάς την με ζητήματα και ενότητες του συγκεκριμένου μαθήματος.

       Η Κωνσταντίνα, ο Αντόλφ, ο Φράνκο και ο Μάνος μοιράστηκαν μαζί μας κάποιες σκέψεις τους:

“Η σκηνή που επιλέγω να κρατήσω είναι αυτή στην οποία ο ήρωάς μας μπαίνει στο σπίτι (στην παράγκα) και το αποκαλεί παράδεισο. Δηλώνει ότι ο πραγματικός παράδεισος για έναν άνθρωπο βρίσκεται μέσα στην ψυχή του και δεν καθορίζεται από τα πλούτη και τα αγαθά. Ένιωσε σπίτι του, τη ζεστασιά και το φιλόξενο περιβάλλον, παρόλο που ήταν η πρώτη φορά που το έβλεπε. Μπορεί να ήταν τρελός, αλλά ήταν η πιο ορθολογική σκέψη που είχε κάνει”. (Κωνσταντίνα Θουλοβασιλείου)

“Η σκηνή που με κατενθουσίaσε ήταν εκεί που ο Τσάπλιν είπε στη μικρή άστεγη κοπέλα πως το σπίτι που είχε βρει, όσο εκείνος ήταν φυλακισμένος, ήταν παράδεισος, ενώ, όταν μπήκε μέσα, όλα άρχισαν να πέφτουν ή να σπάνε. Θα έλεγα ότι εκείνο το σπίτι δεν ήταν παράδεισος, αλλά, αν ήθελες, σε έστελνε στον παράδεισο...” (Αντόλφ Γιακούπι)

“Η σκηνή που θέλω να κρατήσω είναι αυτή στην οποία ο ήρωας ξυπνά το πρωί και φορώντας το μαγιό του, καλοδιάθετος, πηγαίνει να κάνει το πρωινό του μπάνιο. Βουτάει και τότε συνειδητοποιεί ότι η λίμνη δεν είναι βαθιά, κάνει μια τούμπα, πέφτει κάτω και από τους πόνους κρατάει το κεφάλι του”. (Φράνκο Γιακούπι)
“Θα χαρακτήριζα την ταινία που παρακολουθήσαμε, με μια λέξη, μοναδική! Πολλές σκηνές με ενθουσίασαν αλλά μία έκανε, πιστεύω, τη διαφορά: ήταν η σκηνή στην οποία ο Chaplin βρίσκεται σε ένα εστιατόριο και δουλεύει αυτός ως σερβιτόρος και η αγαπημένη του (η άστεγη κοπέλα) ως χορεύτρια. Εκεί αναγκάζεται να βγει στη σκηνή, ώστε να διασκεδάσει το κοινό, και αρχίζει να τραγουδά σε μια ακατανόητη γλώσσα!!! Πρόκειται για ένα μοναδικό στιγμιότυπο μέσα σε μία, κατά τα άλλα, βουβή ταινία και είναι πραγματικά πολύ ωραίο”. (Μάνος Ορφανός)

Μαθήτριες και μαθητές που συμμετείχαν: Ειρήνη Αλτόγλου, Σπύρος Ελύτης, Νίκος Δημητρέλης, Φράνκο Γιακούπι, Ρόμπερτ Μοράρου, Κωνσταντίνα Θουλοβασιλείου, Αντόλφ Γιακούπι, Μάνος Ορφανός, μαζί με την καθηγήτρια Κων/να Τσιώρου και το Νικηφόρο.

Το συνοδευτικό μας φυλλάδιο για την προβολή της ταινίας:

«Μοντέρνοι Καιροί» (Modern Times), ΗΠΑ, 1936, α/μ, 87΄

Σκηνοθεσία-Σενάριο: Charlie Chaplin/ Διεύθυνση Φωτογραφίας: Ira Morgan, Rollie Totheroh/ Μοντάζ: Charlie Chaplin, Willard Nico/ Μουσική: Charlie Chaplin / Ηθοποιοί: Charlie Chaplin, Paulette Goddard, Henry Bergman, Stanley Sandford, Chester Conklin

O Τσάρλι Τσάπλιν στο ρόλο ενός εργάτη εργοστασίου που τρελαίνεται στην αλυσίδα παραγωγής και, όταν βγαίνει από το τρελοκομείο, τον περιμένουν νέες περιπέτειες. Τέλος, ερωτεύεται μιαν άστεγη κοπέλα (Paulette Goddard), την οποία συναντά σε μια αστυνομική κλούβα… Στην ταινία εμφανίζεται ο γνωστός "αλητάκος" με το χαρακτηριστικό καπέλο και μουστάκι, ο οποίος αγωνίζεται να επιβιώσει στο μοντέρνο, βιομηχανοποιημένο κόσμο. Το φιλμ έχει φόντο το μεγάλο οικονομικό και χρηματηστηριακό κραχ του 1929 και αποτελεί ένα σχόλιο στην απεγνωσμένη προσπάθεια για εύρεση εργασίας, σε μια κοινωνία με τεράστια ανεργία, καθώς και στην οικτρή οικονομική κατάσταση των ανθρώπων. Τέλος, στην ταινία γίνονται ειρωνικές αναφορές στην έντονη βιομηχανοποίηση και στην επιρροή που έχει αυτή στις συνθήκες εργασίας. Πολλοί συμφωνούν ότι οι "Μοντέρνοι Καιροί" αποτελούν μια από τις σπουδαιότερες ταινίες όλων των εποχών.

Λίγα σχόλια... Η δεύτερη ηχητική ταινία του Chaplin, σε μια εποχή που έχει αποκτήσει συνείδηση των κοινωνικών προβλημάτων που μαστίζουν τη βιομηχανοποιημένη Δύση και αποφασίζει να επιδοθεί σε μια ιδιοφυή και απολαυστική κριτική του σύγχρονου αστικού μηχανοποιημένου κόσμου.

Η εναρκτήρια σκηνή με την εικόνα των εργαζομένων σε αντιπαραβολή με ένα κοπάδι προβάτων, αλλά και αυτές της αυτόματης ταΐστρας εργατών και της πτώσης στο εσωτερικό της μηχανής με τα γιγάντια γρανάζια, προδίδουν το υποκριτικό και σκηνοθετικό μεγαλείο του Chaplin, παράλληλα με τις ιδεολογικές του ανησυχίες. Αγγίζει θέματα που παραμένουν επίκαιρα ακόμα και σήμερα: φτώχεια, ανεργία, απεργίες, πολιτική αδιαλλαξία, οικονομικές ανισότητες, τυραννία των μηχανών, ναρκωτικά. Έχοντας υποστεί την απάνθρωπη μεταχείριση των εργοδοτών στις μεγάλες βιομηχανίες, ο ήρωας καταλήγει να περιπλανιέται άνεργος και πεινασμένος. Στο δρόμο συναντά μία φτωχή κοπέλα και μαζί προσπαθούν να ξεφύγουν από τους αστυνομικούς που τους καταδιώκουν και να ζήσουν την δική τους ρομαντική πλάνη, μακριά από έναν κόσμο δυστυχίας και αναταραχών. Η περιπλάνηση τους μέσα στην πόλη και οι απόπειρές τους να βρουν δουλειά οδηγούν και τους δύο σε μία σειρά ξεκαρδιστικών, ωστόσο γλυκόπικρων, περιπετειών.

Οι «Μοντέρνοι Καιροί» είναι μία ηχητική ταινία, αλλά όχι μία ταινία διαλόγων. Ο δημιουργός της συνέθεσε ένα ακουστικό κολάζ από τους ήχους της πόλης και των εργοστασίων, με ελάχιστες ηχογραφημένες ομιλίες και τηρώντας τη χρήση των επεξηγηματικών καρτών ανάμεσα στις σκηνές. Η σεκάνς* κατά την οποία ο Chaplin προσλαμβάνεται για να σφίγγει βίδες στη γραμμή παραγωγής ενός εργοστασίου, μπλέκεται στα γρανάζια ενός τεράστιου μηχανήματος και τελικά χάνει τόσο πολύ την ανθρώπινη υπόστασή του από τη δουλειά, ώστε τριγυρίζει στο εργοστάσιο, σφίγγοντας τις μύτες και τα κουμπιά όσων συναντά, είναι μια σκηνή ανθολογίας.

Ας σκεφτούμε...

1. Παρουσιάστε την υπόθεση της ταινίας (έτσι όπως την καταλάβατε εσείς) σε 100 π. λέξεις.

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Αν έπρεπε να κρατήσετε μία μόνο σκηνή από την ταινία, ποια θα ήταν αυτή; Περιγράψτε τη και εξηγήστε γιατί. _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Σε ποιες πέντε λέξεις συμπυκνώνεται, κατά τη γνώμη σας, το βαθύτερο νόημα της ταινίας;

_________________________________________________________________________________

4. Χαρακτηρίστε με μία λέξη την ταινία που παρακολουθήσαμε.

_________________________________________________________________

* σεκάνς = μια μικρή ή μεγάλη ομάδα σκηνών που διαδέχονται η μία την άλλη και βρίσκονται ενωμένες με ένα κοινό σκοπό, την απόδειξη μιας ιδέας