Γνωρίζοντας την Αθήνα: η πόλη και τα πρώτα 180 χρόνια της ως πρωτεύουσας της Ελλάδας

Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων/ Πρωί Σαββάτου 18 Ιανουαρίου 2015/ Ομάδα 25 μαθητριών και μαθητών του Α6, του Β5 και του Β2, καθώς και μαθητών που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα Ανταλλαγής με το Βερολίνο

Φύλλο εργασίας

Κυριακή 18 Ιανουαρίου 2015, Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων

Γνωρίζοντας την Αθήνα (... μετά τη φωτογραφική έκθεση “Μεταμορφώσεις των Αθηνών”), μέσα από την εικαστική έκθεση “Αθήνα, 180 χρόνια πρωτεύουσα”

Το 2014 συμπληρώθηκαν 180 χρόνια από τότε που η Αθήνα ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους (1834) και 100 χρόνια από την ίδρυση της Πινακοθήκης του Δήμου Αθηναίων. H έκθεση “Αθήνα 180 χρόνια πρωτεύουσα” είναι αφιερωμένη στους καλλιτέχνες που αγάπησαν και απαθανάτισαν με την τέχνη τους γωνιές και στιγμιότυπα, ανθρώπους, μνημεία και ιδέες μιας από τις ιστορικότερες πόλεις της Ευρώπης. Περισσότερα από εκατό έργα ζωγραφικής, χαρακτικής και γλυπτικής (από τις συλλογές της Δημοτικής Πινακοθήκης) προσκαλούν το κοινό σ’ έναν διάλογο ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, αλλά και στην ανίχνευση της διαφορετικής εικαστικής ματιάς των δημιουργών, μέσα από 5 θεματικές ενότητες: α) Διακόσμηση Δημαρχιακού Μεγάρου, β) Αθηναϊκή τοπιογραφία – Αρχαιολογικοί χώροι, γ) Καθημερινότητα – Ιστορία, δ) Φυσιογνωμίες και ε) Γλυπτική.

“Ρεαλιστικές τάσεις, αλλά και αφαιρετικές προσεγγίσεις, καταγράφουν τις διαφορετικές απόψεις των καλλιτεχνών. Μέσα από αυτές τις διαφορετικές εικαστικές προσεγγίσεις του περιεχομένου και της μορφής η διαδρομή και η αναζήτηση αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Οι μνήμες πιστές συνοδοιπόροι. Μια περιπλάνηση μα κι’ αναζήτηση του νου και της καρδιάς για τον σύγχρονο μύθο της πόλης-σύμβολο, της πόλης με την πολυδιάστατη φυσιογνωμία, της πρωτεύουσας”. [από τον κατάλογο της έκθεσης]

α. Διακόσμηση του Δημαρχιακού Μεγάρου

Στην ενότητα αυτή περιλαμβάνονται σχέδια του Φώτη Κόντογλου και του Γιώργου Γουναρόπουλου, σύμφωνα με τα οποία διακοσμήθηκαν οι τοίχοι και οι οροφές του Δημαρχιακού Μεγάρου στο διάστημα 1934-1937.

- Μπορείτε να διακρίνετε τα θέματα που επέλεξε καθένας από τους καλλιτέχνες για τη διακόσμηση του χώρου; Ποια είναι η σχέση τους με την Αθήνα και την Ελλάδα;

- Διακρίνετε κάποια χαρακτηριστική διαφορά στην τεχνοτροπία και στη θεματολογία ανάμεσα στα έργα των δύο καλλιτεχνών;

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

β. Αθηναϊκή τοπιογραφία – Αρχαιολογικοί χώροι

Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει τα περισσότερα έργα (και κάποια σύγχρονα, που θα δούμε στο τέλος). Η σημασία του όρου “αρχαιολογικοί χώροι” είναι σαφής, τι σημαίνει όμως “τοπιογραφία”;

- Αναζητήστε τα αρχαιολογικά μνημεία και τους αντίστοιχους χώρους που απεικονίζονται. Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα/ οι πιο συνηθισμένοι; Ποια βασικά θέματα εντοπίζετε; Υπάρχει ποικιλία στον τρόπο της απόδοσής τους;

- Ανάμεσα στα έργα, υπάρχουν και ορισμένα που προέρχονται από δύο σημαντικούς αρχιτέκτονες, έναν Γερμανό και έναν Δανό, οι οποίοι συνδέονται με τη δημιουργία σημαντικών κτηρίων της Αθήνας. Αναζητήστε τα έργα και τους δημιουργούς τους.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

- Στην ενότητα της σύγχρονης Αθήνας (και δημιουργίας): Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι τίτλοι των έργων και η σύνδεση με το περιεχόμενό τους. Ας αναζητήσουμε, για παράδειγμα, και ας σχολιάσουμε τα έργα: “Κομμάτι αστικού τοπίου”, “Αποτυπώματα”, “Η Αθήνα σε καθρέφτη”, “Κυριακές Νο1”, “Συνοικία της Αθήνας”.

Τι έχετε να παρατηρήσετε για τις τεχνικές που χρησιμοποιούν οι καλλιτέχνες;

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

γ. Καθημερινότητα - Ιστορία

- Μπορείτε να τοποθετήσετε κάποια από τα έργα αυτής της ενότητας σε συγκεκριμένες ιστορικές περιόδους; Ποια είναι αυτά τα έργα και με ποιες ιστορικές συνθήκες συνδέονται;

- Ποιες πτυχές της καθημερινότητας των ανθρώπων αποτυπώνονται;

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

δ. Φυσιογνωμίες

- Ποιοι ανθρώπινοι τύποι βλέπετε να αποτυπώνονται;

- Ποιες πληροφορίες νομίζετε ότι μας δίνουν για την εποχή, την κοινωνία, τις κυρίαρχες αντιλήψεις;

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ε. Γλυπτική

- Έργα σύγχρονης γλυπτικής είναι διάσπαρτα στον χώρο. Ποιοι είναι οι τίτλοι και τα θέματά τους;

- Μια ιδιαίτερη ενότητα αποτελούν 58 μικρές μαρμάρινες νεοκλασικές προτομές των αγωνιστών, φιλελλήνων και πολιτικών που κοσμούσαν την, κατεδαφισμένη σήμερα, έπαυλη του Νικολάου Θων, οικοδομημένη το 1880, στη συμβολή των λεωφόρων Αλεξάνδρας και Κηφισίας. Εξαιρετικά δείγματα νεοκλασικής γλυπτικής εμπλουτίζουν από το 2007 τις συλλογές της Δημοτικής Πινακοθήκης. Ποιες είναι οι παρατηρήσεις και τα σχόλιά σας για τη συγκεκριμένη ενότητα;

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Για το τέλος... - Κρατήστε σημειώσεις για το αγαπημένο σας έργο από την έκθεση, ώστε να μπορέσετε να κάνετε μια ολοκληρωμένη περιγραφή του. - Μπορείτε κι εσείς, αν θέλετε, να αποδώσετε (με όποια τεχνική θέλετε) μια δική σας αγαπημένη/ενδιαφέρουσα όψη της Αθήνας.

Για το κτήριο που στεγάζει την έκθεση:

Πρόκειται για το διώροφο νεοκλασικό της Παλιάς Δημοτικής Πινακοθήκης (οικοδομήθηκε μεταξύ 1872-1874) επί της πλατείας Κουμουνδούρου. Σπουδαίο αρχιτεκτόνημα του Παναγιώτη Κάλκου (1810-1878), γνωστό αρχικά ως Δημοτικό Βρεφοκομείο (μεταξύ 1875-1977), καθιερώθηκε ως ένας από τους σημαντικότερους εκθεσιακούς χώρους της Αθήνας μεταξύ των ετών 1982-2010 και έγινε σημείο αναφοράς, στο ξεκίνημα πολλών σύγχρονων Ελλήνων καλλιτεχνών με τη δυνατότητα που τους παρείχε να εκθέσουν το έργο τους και να συμμετέχουν σε πολλές ομαδικές εκθέσεις.