Σχολικές δοκιμές...: Μαΐου 2017

Για μια ακόμα σχολική χρονιά είχαμε την ευκαιρία να αξιοποιήσουμε το έργο του William Shakespeare στο μάθημα, συνδυάζοντας την παρακολούθηση και τον σχολιασμό θεατρικών παραστάσεων με την ανάλυση αποσπασμάτων σαιξπηρικών έργων.

Στο ξεκίνημα της σχολικής χρονιάς, την Κυριακή 23 Οκτωβρίου 2016, με μαθήτριες και μαθητές της Α΄ Γυμνασίου (Α2, Α3, Α4 και Α6) παρακολουθήσαμε την παράσταση της "Δωδέκατης Νύχτας" στο θέατρο ΠΚ.

Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε για την προετοιμασία παρακολούθησης και την αξιοποίηση της παράστασης μπορείτε να βρείτε εδώ.

Σε μια επόμενη φάση, το θέατρο ως λογοτεχνικό είδος και αποσπάσματα έργων του Shakespeare αξιοποιήθηκαν στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, σύμφωνα με το ακόλουθο φύλλο εργασίας:

_________________________________________________________________________________

Α΄ Γυμνασίου/Νεοελληνική Λογοτεχνία

Την Κυριακή 23 Οκτωβρίου παρακολουθήσαμε την παράσταση του έργου του William Shakespeare “Δωδέκατη Νύχτα”...

- Μπορούμε, για να συνδεθούμε με τη συγκεκριμένη εμπειρία, να ακούσουμε λίγες εντυπώσεις από όσους/όσες την παρακολούθησαν... [Στην παράσταση θα επανέλθουμε στο τέλος...]

- Τυχαίνει η συγκεκριμένη παράσταση να παίζεται σε μια περίοδο κατά την οποία συμπληρώνονται 400 χρόνια από τον θάνατο του δημιουργού τού έργου. Ευκαιρία, λοιπόν, να ξεκινήσουμε γνωρίζοντας τον Shakespeare. Ας κάνουμε τη δική μας δημοσκόπηση, απαντώντας στα παρακάτω:

Τι σας έρχεται στο μυαλό με το όνομα Shakespeare;

Ποιος είπε “Να ζει κανείς ή να μη ζει”;

Γνωρίζετε κάποια έργα του Shakespeare; Ποια;

- Ας παρακολουθήσουμε τώρα πώς απάντησαν στις (περίπου) ίδιες ερωτήσεις κάποιοι άνθρωποι που βρέθηκαν τυχαία στον δρόμο...

http://edutv.gr/index.php/theatro/stigmes-apo-tin-istoria-tou-theatrou-epeisodio-3o-saikspir

- Παρακολουθούμε με προσοχή και τα σχετικά με τη βιογραφία και τη σημασία του έργου του Shakespeare και: α) Κρατάμε σημειώσεις για όσα θεωρούμε σημαντικότερα ή/και μας κάνουν εντύπωση. β) Ποια στοιχεία αποδεικνύουν τη σπουδαιότητα του έργου του Shakespeare; γ) Καταλάβατε πώς το έργο του ανανέωσε το θέατρο της εποχής του;

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

- Διαβάστε κι αυτό:

Σχεδόν ποτέ δεν ανακαλούμε την πατρότητα πολλών στερεότυπων φράσεων αντλημένων από τον Σαίξπηρ που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή. Ποιος σκέφτεται όταν λέει «πολύ κακό για το τίποτε» ότι είναι ο τίτλος έργου του βάρδου, όπως και το «όνειρα θερινής νυκτός»; Ή πως το «ο έρωτας είναι τυφλός» προέρχεται από τον «Έμπορο της Βενετίας»; Ή ότι το πασίγνωστο «ό,τι έγινε έγινε» προέρχεται από τον «Μακμπέθ»; Ή ακόμη «το βασίλειό μου για ένα άλογο» από τον «Ριχάρδο Γ΄»; Και αυτά τα ελάχιστα είναι από τα πλέον πολυχρησιμοποιημένα.

«Ο Σαίξπηρ είναι για την παγκόσμια λογοτεχνία ένα πνεύμα που διαχέεται προς όλες τις κατευθύνσεις» γράφει ο Χάρολντ Μπλουμ στον «Δυτικό κανόνα» του. Και αυτό που κατάφερε, να μετατρέψει «όλον τον κόσμο σε μια σκηνή», καθώς λέει ο ίδιος στο «Όπως σας αρέσει», είναι μάλλον απίθανο να το επιτύχει οποιοσδήποτε στο μέλλον.

(Α. Βιστωνίτης, http://www.tovima.gr/vimagazino/views/article/?aid=575357)

Γνωρίζατε κάτι από όσα αναφέρονται παραπάνω; Τι σας εντυπωσίασε περισσότερο;

- Σε όσα ήδη διαβάσαμε και ακούσαμε τονίζεται η ιδιότητα του Shakespeare ως ποιητή και λογοτέχνη. Το θέατρο, λοιπόν, μια σύνθετη μορφή τέχνης που περιλαμβάνει άλλες τέχνες, συνδέεται στενά με τη λογοτεχνία ως προς ___________________________________________________. Ποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά έχει όμως το θέατρο ως λογοτεχνικό είδος; Σας έρχεται κάτι στο μυαλό ως ιδιαίτερα σημαντικό;_______________________________________________________

Ας ρίξουμε μια προσεκτική ματιά στο παρακάτω απόσπασμα από το κείμενο της “Δωδέκατης Νύχτας”, για να βγάλουμε πιο συγκεκριμένα συμπεράσματα... (στην επόμενη σ. σε φωτοτυπία)

Αναζητήστε στοιχεία και για τη μορφή του έργου και για τους αφηγηματικούς τρόπους.

- Για να προσεγγίσουμε, έστω σύντομα, το έργο του Shakespeare και την ποιητική του, διαβάζουμε ένα απόσπασμα που ξεκινάει με έναν από τους διασημότερους στίχους του («Όπως σας αρέσει»/ Δεύτερη πράξη, έβδομη σκηνή):

Όλος ο κόσμος είναι μια θεατρική σκηνή

κι όλοι οι άνθρωποι, άντρες, γυναίκες, ηθοποιοί:

βγαίνουνε με το θάνατο, μπαίνουν με τη ζωή

και κάθε άνθρωπος στο βίο του παίζει ρόλους πολλούς,

σ’ εφτά διαφορετικές φάσεις, εφτά πράξεις.

Στην πρώτη, βρέφος που γκρινιάζει – γιατί όλο κάτι έχει –

στα χέρια της παραμάνας του.

Μετά ο μαθητής που όλο παραπονιέται, με σάκα

και φρεσκοπλυμένο πρόσωπο

να σέρνεται σαλίγκαρος απρόθυμος για το σχολείο.

Μετά ο εραστής, που αναστενάζει σαν καμίνι,

θρηνώντας μπαλάντες για το φρύδι της καλής του.

Μετά ο στρατιώτης, γεμάτους όρκους περίεργους

και τριχωτό μουσούδι σαν τη λεοπάρδαλη,

μωροφιλότιμος, οξύθυμος, που αναζητάει

τη ματαιόδοξη επωνυμία ως και τη μπούκα

του κανονιού. Μετά ο φρόνιμος μεσήλικας,

προγάστωρ, με κοιλιά γεμάτη πουλερικά,

με μάτια σοβαρά, γενάκι προσεγμένο,

όλος ρήσεις σοφές και σύγχρονες κοινοτοπίες

– κι αυτός ρολάκι παίζει, αλλά η έκτη ηλικία

μεταβάλλει τον άνθρωπο σε κοκκαλιάρικο γερόντι

με παντόφλες, γυαλιά στη μύτη, πουγκί στη ζώνη,

το παντελόνι άθικτο, αν και φτιαγμένο χρόνια πριν,

αλλά φαρδύ σαν κόσμος για τα γερασμένα του πετσιά,

και την αντρίκεια του φωνάρα πάλι ψιλή σαν παιδική,

να ουρλιάζει σφυριχτή, κι η τελευταία πράξη, όπου λήγει

αυτή η παράξενη, γεμάτη περιπέτειες ιστορία,

είναι το ξαναμώραμα κι η πλήρης αμνησία,

νωδή, τυφλή, αναίσθητη, απ’ όλα στερημένη…

[William Shakespeare, “Όπως σας αρέσει”, μετάφραση Ερρίκος Μπελιές, εκδόσεις Κέδρος]

α. Διαβάζουμε προσεκτικά τον παραπάνω μονόλογο.

Προσπαθούμε να εντοπίσουμε και να διατυπώσουμε σύντομα (σε 3-4 σειρές) ποιο είναι το βασικό θέμα του.

β. Ύστερα από μια δεύτερη ανάγνωση, προσπαθούμε να διαπιστώσουμε με ποιον τρόπο ο Shakespeare προσεγγίζει και αναπτύσσει αυτό το θέμα.

1. Σημαντικό ρόλο σε αυτήν τη διαδικασία παίζει η χρήση παρομοιώσεων. Ποιες είναι οι δύο βασικές παρομοιώσεις ήδη από την αρχή του μονολόγου;

2. Πόσες επιμέρους εικόνες μπορείτε να διακρίνετε από τον 6ο ως τον τελευταίο στίχο; Να τις εντοπίσετε και να παρουσιάστε την καθεμία με δικά σας λόγια.

3. Εκτός από τις παρομοιώσεις και τις εικόνες, ποια άλλα εκφραστικά μέσα συνεισφέρουν στη δημιουργία του τελικού αποτελέσματος;

4. Ποιοι αφηγηματικοί τρόποι εντοπίζονται στον μονόλογο;

γ. 1. Ποια είναι, λοιπόν, η “παράξενη, γεμάτη περιπέτειες ιστορία” που αναφέρει ο Shakespeare;

________________________________________________________________________________

2. Νομίζετε, τελικά, ότι είναι επιτυχημένος ο τρόπος με τον οποίο μεταδίδεται το κεντρικό νόημα αυτού του αποσπάσματος; Βρίσκετε ότι μπορεί να ενδιαφέρει τους ανθρώπους της εποχής μας (αν και μας χωρίζουν 4 αιώνες από τη δημιουργία του); Γιατί συμβαίνει αυτό;

3. Υπάρχουν κάποιοι συγκεκριμένοι στίχοι που σας ενδιαφέρουν/σας συγκινούν περισσότερο; Γιατί;

δ. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τους στίχους αυτούς ως έμπνευση για να δημιουργήσετε το δικό σας καλλιτεχνικό έργο για το ίδιο θέμα ή για ένα από τα θέματα που αναφέρονται: να γράψετε ένα πεζό ή ποιητικό κείμενο, να φτιάξετε ένα κολάζ, να ζωγραφίσετε, να δημιουργήσετε ένα κόμικ, ένα βίντεο και ό,τι άλλο θέλετε.

Επιστρέφοντας στη θεατρική παράσταση “Δωδέκατη Νύχτα”...

α. [Όσοι δεν παρακολούθησαν την παράσταση] Παρατηρήστε προσεκτικά την αφίσα της παράστασης “Δωδέκατη Νύχτα” και περιγράψτε λεπτομερώς όσα βλέπετε. Εξηγήστε ποιες προσδοκίες σάς δημιουργεί αυτή η αφίσα για την παράσταση και για ποιους λόγους θα σας κινούσε (ή δεν θα σας κινούσε) το ενδιαφέρον να την παρακολουθήσετε.

β. [Όσοι παρακολούθησαν την παράσταση] Αξιοποιώντας όσα σχετικά αναλύθηκαν και στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας, γράψτε μια ολοκληρωμένη παρουσίαση και κριτική της παράστασης “Δωδέκατη Νύχτα” (υπόθεση, σκηνοθεσία, ερμηνείες, σκηνικά-κοστούμια, μουσική...) για τους συμμαθητές σας που δεν την παρακολούθησαν.

_________________________________________________________________________________

Σε αυτό το πλαίσιο, οι μαθήτριες και οι μαθητές της Α΄ Γυμνασίου παρακολούθησαν την Κυριακή 29 Ιανουαρίου 2017 και την παράσταση "Ρωμαίος και Ιουλιέττα για δύο" από την ομάδα "Ιδέα" στο Θέατρο "Άλφα". Το σχετικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε υπάρχει εδώ.

Στο τέλος της σχολικής χρονιάς είχαμε μια σπάνια ευκαιρία: την Κυριακή 7/5, με τις μαθήτριες και τους μαθητές του Γ6 (που κατά τις προηγούμενες χρονιές είχαν επίσης παρακολουθήσει και αξιοποιήσει στο μάθημα της Γλώσσας τις παραστάσεις "Δωδέκατη Νύχτα" και "Ρωμαίος και Ιουλιέττα για δύο") παρακολουθήσαμε την παράσταση του έργου "The Winter's Tale" (Χειμωνιάτικο Παραμύθι) στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Πρόκειται για μια παράσταση στη σαιξπηρική γλώσσα με ελληνικούς υπέρτιτλους από τον θρυλικό βρετανικό θίασο Cheek by Jowl.

https://www.youtube.com/watch?v=cXNiR5d37pw&feature=youtu.be

Για την αξιοποίηση της παράστασης στο μάθημα χρησιμοποιήθηκε, εκτός των άλλων, η ιστοσελίδα του Cheek by Jowl με πολύ ενδιαφέρον υλικό, αλλά και η συνέντευξη του σκηνοθέτη Declan Donnellan (http://cheekbyjowl.com/livestream και

http://popaganda.gr/declan-donnellan-interview/ αντίστοιχα).

Σχολικές δοκιμές...

Κυριακή 14 Μαΐου 2017

Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης 2017

Για άλλη μια χρονιά... Shakespeare: από τη "Δωδέκατη Νύχτα" στο "Χειμωνιάτικο Παραμύθι"